جامعه شناسی سیاست آموزشی در ایران با لنز حکومت مندی

مقاله حاضر به بررسی جامعه شناسانه سیاست آموزشی در ایران با دستگاه مفهومی «حکومت مندی» و براساس چارچوب «تحلیل حکومت» میشل دین، در سه بعد عقلانیت ها / گفتمان ها، تکنولوژی ها و سوژه های حکومت می پردازد. پارادایم روش شناسی مورد استفاده، ترکیبی است از دو روش «تحلیل گفتمان» و «تبارشناسی». جامعه آماری تحقیق را، متون سیاست آموزشی مندرج در قوانین برنامه توسعه در دو دوره پیش و بعد از انقلاب اسلامی ایران تشکیل می دهند. یافته ها نشان داد که حکومت مندی حاکم بر سیاست آموزشی در ایران، حکومت مندی نومحافظه کار است که با ایده های مسلطی هم چون بازگشت به گذشته، حفظ و تثبیت نظم، توجه به ارزش ها، هژمونی دولت و تمرکزگرایی مشخص می شود. سیاست های آموزشی ایران، از طریق ترکیبی از تکنولوژی های سلطه / قدرت (حکومت بر دیگران) و خود (حکومت بر خود) اتفاق می افتند. همچنین، سوبژکتیویته های سیاست آموزشی در برنامه های توسعه پیش و بعد از انقلاب، شکل متفاوتی داشته اند. به طوری که در برنامه های پیش از انقلاب، مهم ترین ویژگی سوژه ها عمدتا شامل فنی گرایی، حرفه ای گریی، اشتغال زایی و کارآفرینی است، اما در زمان بعد از انقلاب، وجه اخلاقی سوژه ها، در کنار وجه حرفه ای، غالب گشت. دلالت نتایج بر آن است که هدف غایی سیاست آموزشی در ایران، هدایت رفتار سوژه ها وفق ارزش های غایی حکومت مندی نومحافظه کار است.