مطالعه تطبیقی نقوش گچ بری های مکشوفه از شهر تاریخی سیمره با نمونه های مسجد جامع نائین

شهر سیمره، نزدیکترین منطقه ایران کنونی به تیسفون، پایتخت دوران ساسانی در بینالنهرین، یکی از مهمترین شهرهای صدر اسلام در منطقه جنوب غرب ایران محسوب می شود که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. براساس متون تاریخی و نتایج کاوشهای باستانشناسی، این شهر حیات کوتاه مدتی داشته است. از مهمترین یافته های باستانشناسی در آن، تزئینات گچبری این شهر است که بهلحاظ زیبایی بصری، ترکیببندی نقوش و کاربرد نقوش گیاهی و هندسی، از نمونه های کمنظیر این هنر در زمان صدر اسلام بهحساب میآیند. لزوم پرداختن به این موضوع، با نظر به اهمیت این گچبری ها در زمینه انتقال دستاوردهای هنری دوران ساسانی به دوران اسلامی قابل توجیه است؛ بهخصوص در زمینه نقوش تزئینی مورداستفاده در این هنر و همچنین تعیین دقیقتر تاریخ ساخت شهر سیمره که از اهداف اصلی این پژوهش نیز بهشمار میرود.
کلیه مطالب ارائه شده در این مقاله، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و مشاهده و بررسی دقیق آثار گچبری مکشوفه از بنای موسوم به مسجد سیمره و مقایسه آن با گچبری های مسجد جامع نائین که از نمونه های شاخص گچبری قرون اولیه اسلامی در ایران است، صورت گرفته است. در راستای اهداف مذکور و پاسخگویی به این سوالات بوده است: میزان تاثیرپذیری نقوش اجراشده در گچبری های سیمره از محیط زیست منطقه و هنر ادوار پیشین ازلحاظ کمی و کیفی به چه صورت بوده است. تقدم و تاخر ساخت گچبری های دو بنای مسجد جامع نائین و مسجد سیمره چگونه بوده است. ضمن معرفی گچبری های بهدستآمده از سیمره، به مقایسه دقیق نقوش آنها با نمونه های موجود در مسجد جامع نائین نیز پرداخته شده است. این مطالعه نشان میدهد که گچبری های این دو محوطه، دارای نکات مشترک بسیاری در زمینه نقشمایه ها و ترکیببندی نقوش هندسی و گیاهی است. بنابراین، نظر به تقدم تاریخی نمونه های مکشوفه از شهر سیمره، احتمال تاثیرگذاری آنها بر گچبری های بناهای دیگر در ایران ازجمله مسجد جامع نائین دور از ذهن نیست.