نیمرخ جرم شناختی بزه کاران سایبری

تکنیک نسبتا نوین نیمرخ سازی جنایی با مشارکت جرم شناسان، روان شناسان و مامورین اجرای قانون درصدد است تا با به تصویر کشیدن ویژگی های احتمالی بزه کاران پر خطر از گذر بررسی آمار و پرونده های محکومین پیشین و مصاحبه با بزه دیدگان مستقیم یا با مشاهده صحنه جرم و آثار به جای مانده از رفتار مرتکب، نیمرخی از آنان ارائه و درنتیجه در راستای شناسایی آنان گام بردارد. آنچه مسلم است آن که این تکنیک، توانایی شناسایی دقیق مرتکبین را ندارد، بلکه دایره مظنونین احتمالی را چنان محدود می سازد تا مامورین اجرای قانون بتوانند مرتکب واقعی را شناسایی کنند. استفاده از این تکنیک تنها در ارتباط با جرایم پرخطر و آن دسته از بزهکارانی که به دشواری شناسایی می شوند، منطقی و امکان پذیر می باشد. از این رو، می توان از این تکنیک به منظور شناسایی برخی گونه های بزهکاران سایبری نیز بهره برد. رایج ترین گونه های طراحی نیمرخ جنایی عبارت است از: نخست؛ ایجاد یک نما از ویژگی های جمعیت شناختی- اجتماعی و روانی- رفتاری و نیز انگیزه های محکومین سابق (رویکرد استقرایی) و دوم؛ بررسی صحنه جرم و سپس تحلیل داده های گردآوری شده از آن (رویکرد استنتاجی). در این نوشتار_ به دلایلی که اشاره خواهد شد_ تمرکز نویسندگان بر گونه نخست _ نیمرخ سازی جنایی به معنای خاص _ می باشد. یافته های این پژوهش که با تمرکز بر مطالعه وضعیت متهمین و محکومین جرایم سایبری در ایران بدست آمده است، برخلاف نظر برخی جرم شناسان، نشان می دهد که به طور کلی بزه کاران سایبری به مانند سایر بزه کاران از گروهی متجانس و همگنی تشکیل نمی شوند و انگیزه های آنان نیز متفاوت از بزه کاران دنیای واقعی نمی باشد. با این حال، برخی از ویژگی هایی که بدون پشتوانه علمی- تجربی نمایش داده می شود، می تواند به نحو بارزی در بزه کاران سایبری محض _و نه بزه کاران بهره بردار از فضای سایبر_ مشاهده نمود.