ارزیابی تجمع نیترات و فعالیت نیترات ردوکتاز در مراحل مختلف رشد در برخی توده های اسفناج (Spinacia oleracea L.) بومی ایران

یک آزمایش گلدانی در هوای آزاد در بستر شن+ کوکوپیت (نسبت 80:20) انجام شد تا فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز و تجمع نیترات در ریشه ها و برگ های پانزده توده بومی اسفناج ایرانی (Spinacia oleracea) در مراحل مختلف نمو گیاه مورد بررسی قرار گیرد. گیاهان در سه دوره زمانی از مراحل 22، 30 و 38 روز پس از ظهور اولین برگ های حقیقی و قبل از گلدهی مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان دادند بیشترین فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در بخش هوایی گیاهان توده تبریز در اولین مرحله رشد رویشی (29/51 میکرومول نیتریت/گرم وزن تازه برگ/ ساعت) و در ریشه های گیاهان توده های قزوین، صالح آباد قم و قم در مرحله سوم رشد رویشی (به ترتیب 71/20، 34/15 و 27/15 میکرومول نیتریت/گرم وزن تازه برگ/ ساعت) وجود داشت. کمترین فعالیت آنزیم در بخش هوایی (56/1 میکرومول نیتریت/گرم وزن تازه برگ/ ساعت) در توده شیراز در مرحله سوم رشد رویشی وجود داشت. فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در ریشه های توده بیرجند در اولین مرحله رشد رویشی (85/3 میکرومول نیتریت/گرم وزن تازه برگ/ ساعت) به طور معنی داری کمتر از سایر توده ها بود. در بخش هوایی توده قزوین در مرحله سوم رشد بیشترین غلظت نیترات وجود داشت (7122 میکروگرم در گرم وزن خشک). تجمع نیترات در بخش هوایی توده اراک-1 در مرحله دوم رشدی به طور معنی داری کمتر از سایر توده ها بود (2961 میکروگرم در گرم وزن خشک). توده ورامین-1 در مرحله دوم رشدی در مقایسه با سایر توده ها غلظت نیترات بیشتری را در ریشه نشان داد (3741 میکروگرم در گرم وزن خشک). نتایج نشان دادند فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز و غلظت نیترات در ریشه و یا بخش هوایی توده های اسفناج ایرانی دارای تفاوت معنی داری بود. با توجه به این که میزان نیترات در اسفناج بایستی تا حد امکان پایین نگهداشته شود در حالی که تقریبا حداکثر عملکرد حفظ شود، کاشت توده های بومی گزینش شده اسفناج که بر اساس بررسی فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز و تجمع نیترات گزینش شده اند، می تواند در این زمینه موثر باشد.