بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به روش GGE بای پلات در گلرنگ بهاره(Carthamus tinctorius L.)

روش GGE (ژنوتیپ + ژنوتیپ × محیط) بای پلات یکی از روش های جدید در بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بوده که در آن اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از هم تفکیک نشده و گزینش ارقام پایدار براساس هر دو اثر مذکور صورت می گیرد. در این تحقیق، از روش GGE بای پلات برای بررسی 14 ژنوتیپ گلرنگ در شش ایستگاه تحقیقاتی و در شرایط با و بدون تنش رطوبتی در کشت بهاره استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که 9/93% از کل تغییرات مربوط به اثر محیط و 1/6% متعلق به اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بود. بررسی بای پلات چند ضلعی منجر به شناسایی شش ژنوتیپ برتر و چهار محیط بزرگ شده و ژنوتیپ-های مناسب در هر محیط بزرگ مشخص گردیدند. هفت ژنوتیپ دیگر در نواحی قرار گرفتند که هیچ محیطی قرار نداشت و در اکثر محیط ها ارقامی ضعیف بودند. بررسی همزمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نشان داد که ارقام Hartman،Gila و Sina با عملکرد زیاد دارای پایداری عملکرد بیشتری نیز بودند. رقم Hartman نزدیک ترین رقم به ژنوتیپ ایدآل (ژنوتیپی فرضی که دارای بیشترین عملکرد و پایداری باشد) بوده و Gila و Sina نیز به ژنوتیپ ایدآل نزدیک بودند. هم چنین دو منطقه شیروان و کوهدشت محیط های مشابهی بوده و وجود و یا عدم وجود تنش نیز نتوانسته بود بین این محیط ها تفاوت زیادی ایجاد نماید. محیط های زنجان، قاملو، کوهدشت و سرارود در شرایط بدون تنش رطوبتی دارای قابلیت تمایز بیشتری بودند.