مطالعه پایداری عملکرد غله جدید تریتی پایرم با لاین های تریتیکاله و ارقام گندم نان ایرانی با استفاده از روش تفکیک آثار متقابل ژنوتیپ در محیط

غله جدید تریتی پایرم اولیه آمفی پلوئیدی مصنوعی و حاصل تلاقی ارقام زراعی گندم دورم AABB) Triticum durum، 2n=4x=28،) و گونه وحشی علف شور ساحل (Thinopyrum bessarabicum، 2n=2x=14، EbEb) می باشد. در این پژوهش اثر متقابل ژنوتیپ و محیط حاوی تغییر در جهت و مقدار برای عملکرد دانه 17 ژنوتیپ متشکل از هشت لاین اولیه و ترکیبی اولیه گندم جدید تریتی پایرم، پنج لاین تریتیکاله و چهار رقم گندم نان ایرانی با طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های زراعی 81، 85 و 89 در هفت محیط در سه منطقه کرمان، سیرجان و نی ریز، بر اساس روش مور صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین محیط ها و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بود. بر اساس معیار مور بیشترین درصد تغییرات در رتبه، مربوط به دو رقم گندم (امید و الوند) و کمترین مقدار به دو لاین ترکیبی اولیه تریتی پایرم {(St/b)(Cr/b)-4 and (Ka/b)(Cr/b)-6)} اختصاص داشت بنابراین لاین تریتی پایرم St/b)(Cr/b)-4) پایدارترین و رقم گندم امید ناپایدارترین ژنوتیپ شناخته شدند. بر اساس بخش تغییر در جهت مجموع مربعات اثرمتقابل (67/ 86%) لاین تریتیکالهM45 و لاین ترکیبی اولیه تریتی پایرمKa/b)(Cr/b)-5) پایدارترین ژنوتیپ ها با عملکرد بالا بودند بنابراین اولا می توان با انجام آزمایش های تکمیلی به زارعی به ترتیب جهت معرفی یک لاین جدید زراعی تریتیکاله برای تولید دانه و یک لاین مرتعی تریتی پایرم ترکیبی اولیه برای تولید علوفه اقدام نمود و ثانیا می توان از این لاین تریتی پایرم در برنامه اصلاح گندم نان مقاوم به شوری در ایران استفاده نمود.