تعیین غلظت فلزات سنگین در بافت عضله خرچنگ دراز آب شیرین (Astacus leptodactylus)

فلزات سنگین آلاینده های شیمیایی اند که به دلیل سمی بودن، پایداری، تجمع زیستی و بزرگ نمایی زیستی همواره مورد توجه بوده اند. این آلاینده ها در بدن آب زیان تجمع می یابند و سپس از طریق زنجیره غذایی به بدن انسان منتقل می شوند. به همین دلیل در مطالعات بوم شناختی، تجمع آن ها، به خصوص در گونه های آب زی خوراکی، پارامتری مهم به شمار می رود و پایش می شود. گونه مورد مطالعه خرچنگ دراز آب شیرین (Astacusleptodactylus) است. موجودی کف زی، کم تحرک، و همه چیزخوار که به تازگی برای تغذیه در ایران مورد توجه قرار گرفته است. نمونه ها از بازار تهران به صورت تصادفی خریداری شد. طول، وزن و جنسیت آن ها تعیین شد. سپس داده های مربوط به غلظت فلزات سرب، کروم، مس و روی در بافت عضله با استفاده از روش هضم تر و دستگاه جذب اتمی مدل (Perkin Elmer، USA) به دست آمد. نتایج حاصل با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 19 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین وزن و طول با غلظت فلزات هیچ گونه همبستگی وجود ندارد. در مورد جنسیت نیز عناصر سمی با جنس همبسته نبودند، اما عناصر مغذی با جنسیت همبستگی داشتند. بین غلظت فلزات اختلاف معنا داری دیده شد و الگوی تجمع فلزات به صورت روی> مس> کروم≥ سرب بود. مقایسه مقادیر فلزات با استانداردها نشان داد که غلظت مس و روی به وضوح از مقادیر استانداردهای WHO و ANHMRC کمتر است، اما در مورد عنصر سرب غلظت در حد استانداردهای اعلام شده بود. ازآن جاکه میزان مصرف این آب زی در بین ایرانیان بالا نیست و غلظت عناصر سمی با پخت و پز کاهش می یابد، مصرف آن با مقادیر تجمع فعلی فلزات برای سلامتی انسان مضر نیست، هرچند باید اقدامات احتیاطی لازم انجام شود تا در آینده تجمع این آلاینده ها در اکوسیستم آبی و در پی آن در غذاهای دریایی افزایش نیابد.