نقدی بر تعاریف ارائه شده از اصطلاح «وجوه و نظائر»

در قدیمی ترین آثار موجود از «وجوه و نظائر»، تعریفی از این اصطلاح دیده نمی شود. اولین تعریف، توسط ابن جوزی ارائه شد و بعد از او، تعاریف دیگری نیز شکل گرفت. این تعاریف، با مصادیق وجوه و نظائری که در کتب مربوطه ارائه می شود، هماهنگی نداشته و تاکنون نیز مشکل اختلاف تعاریف و مثال ها، در منابع علوم قرآن مشاهده می شود. هدف این مقاله، بررسی اختلاف تعاریف و کشف مناسب ترین آنهاست. روش پژوهش اسنادی و مبتنی بر توصیف و تحلیل بوده و پس از بررسی تطبیقی مثال های ارائه شده و تعاریف، به نقد تعاریف پرداخته و به این نتیجه رسیده است که وجوه، معانی گوناگون لفظ و نظائر، واژگان هم شکلی است که در آیات مختلف، معانی متفاوتی دارند. در نتیجه، تعریف ابن جوزی، سازگار با مثال های متقدمان و مناسب ترین تعریف می باشد. با دقت در نمونه های وجوه و نظائر کتب متقدمان، روشن می شود که نظائر علاوه بر شباهت الفاظ با یکدیگر، بر شباهت معانی آنها نیز دلالت دارد که البته این قید در هیچ یک از تعاریف ذکر نشده است.