پاسخ به انتخاب مستقیم و غیرمستقیم عملکرد دانه، روغن و اجزای عملکرد در ارقام کلزا تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی

برای بهبود صفت پیچیده ای مانند عملکرد، یکی از موثرترین روش ها در گزینش ژنوتیپ های مطلوب، استفاده از شاخص های انتخاب می باشد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارآیی شاخص های مختلف انتخاب، 28 رقم کلزا (Brassica napus L.) در یک آزمایش مزرعه ای با دو سطح رطوبتی شامل 50 (عادی) و 85 (تنش) درصد تخلیه رطوبتی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص های انتخاب اسمیت-هیزل و پسک-بیکر بر اساس 7 صفت شامل روز تا گلدهی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد دانه و همچنین پاسخ های مستقیم و همبسته این صفات، برای هر یک از شرایط رطوبتی محاسبه شدند. هر دو شاخص در دو شکل، همراه با عملکرد و بدون عملکرد نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب همبستگی ژنتیکی نشان داد که عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد روغن بود. همچنین در هر دو شرایط رطوبتی تعداد خورجین در بوته با عملکرد دانه و عملکرد روغن همبستگی مثبت داشت که نشان می دهد این صفت می تواند در افزایش همزمان عملکرد دانه و روغن بیشتر از سایر صفات تاثیرگذار باشد. نتایج حاکی از آن بود که شاخص انتخاب اسمیت-هیزل (همراه با عملکرد روغن یا دانه) بالاترین کارایی انتخاب را در شرایط عادی و تنش خشکی دارا بود و می تواند برای انتخاب ارقام مناسب در برنامه های اصلاحی کلزا به منظور افزایش عملکرد روغن و دانه مورد استفاده قرار گیرد.