تبیین درک و تجربه متخصصین زنان و ماماها از معاینه بکارت و پیامدهای آن: یک مطالعه کیفی

معاینه بکارت در برخی کشورها از جمله ایران به صورت سنتی و عرفی شناخته شده است. اهداف اصلی برای انجام این معاینه در فرهنگ های گوناگون شامل ارزیابی خویشتن داری، تاخیر در ایجاد رابطه جنسی تا زمان ازدواج، پیشگیری از ایدز و سایر بیماری های مقاربتی و حفظ شرافت خانوادگی با دفاع از بکارت دختران می باشد. به علت وجود دیدگاه های متفاوت در رابطه با معاینه بکارت و اقدام به عمل جراحی برای ترمیم آن از جانب گروه پزشکی و ارائه دهندگان خدمات بهداشت باروری، بازنگری در نقش و وظایف آنان ضروری به نظر می رسد. مطالعه کیفی حاضر با هدف تبیین درک و تجربه متخصصین زنان و ماماها از معاینه بکارت و پیامدهای آن انجام شد.
این مطالعه کیفی با روش تحلیل محتوا انجام شد. مشارکت کنندگان در این مطالعه 15 نفر، شامل 7 متخصص زنان و 8 مامای واجد شرایط پژوهش بودند که در ابتدا با روش هدفمند و سپس با روش گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه عمیق فردی قرار گرفتند. جهت جمع آوری داده ها از راهنمای سوال اولیه استفاده شد. تمام مصاحبه ها ضبط و تایپ شد و با روش تحلیل محتوای قراردادی آنالیز شدند.
تحلیل داده های کیفی منجر به ظهور سه طبقه «ماهیت معاینه»، «الزامات معاینه» و «پیشگیری از پیامدهای منفی معاینه» بود که در طبقه «ماهیت معاینه» سه زیر طبقه: «علل معاینه بکارت»، «ارزش تشخیصی معاینه» و «پیامد معاینه»، در طبقه «الزامات معاینه» زیر طبقات: «لزوم برنامه ریزی برای نظارت بر انجام معاینه و پیامدهای حاصل از نتایج منفی»، «آموزش، حمایت و امنیت سیستم پزشکی و مامایی» و «اخلاق و حقوق بهداشت باروری» بود و در طبقه سوم یعنی «پیشگیری از پیامدهای منفی معاینه» دو زیر طبقه: «راهکارهای توانمندسازی جامعه» و «راهکارهای پیشگیری از پیامدهای ناشی از اعلام نتیجه» جای گرفتند.
معاینه بکارت مرتبط با مداخلات پزشکی مانند پیشگیری، درمان و بازتوانی نیست. این معاینه نمی تواند عدم وجود رابطه جنسی را اثبات کرده و دارای پیامدهای نامطلوب است، چنین ارتقاء سیستم بهداشتی در رابطه با کیفیت انجام این معاینه و توانمندسازی جامعه مبتنی بر آموزش، دو رویکرد اساسی برای حفظ حقوق بهداشت باروری می باشند.