ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های برنج در مرحله گیاهچه ای

برنج از مهم ترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکی یک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می تواندیک روش موثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم آب باشد. به منظور بررسی تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط کشت هیدروپونیک در آزمایشگاه اصلاح نباتات دانشگاه گنبدکاووس در سال 1391 به اجرا درآمد. ترکیب 22 ژنوتیپ برنج به همراه دو تیمار خشکی (شاهد و 5- بار) به صورت فاکتوریل به عنوان تیمارهای موردبررسی در نظر گرفته شدند. خصوصیات موردمطالعه شامل قطر ریشه، وزن ریشه، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن ساقه، طول ساقه، زیست توده و کد ژنوتیپی (میزان تحمل نسبی ژنوتیپ ها به خشکی) بود. تجزیه واریانس نشان داد تفاوت بسیار معنی داری (01/0) بین ژنوتیپ ها ازنظر کلیه صفات وجود داشت. وجود اختلاف معنی دار میانگین صفات بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های موردمطالعه بود. در تجزیه خوشه ایبر اساس صفات گیاهچه ای، ژنوتیپ هایی که با رقم متحمل Bala در یک گروه قرار گرفتند گروه متحمل و ژنوتیپ هایی که با رقم نسبتا حساس Azucena دسته بندی شدند، گروه حساس نامیده شدند. رگرسیون مرحله ای با در نظر گرفتن زیست توده به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به عنوان متغیرهای مستقل نشان داد که در شرایط تنش خشکی صفات وزن ساقه ووزن ریشه (61/0=R2) به ترتیب بیشترین تاثیر را بر صفت زیست توده داشتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با توجه به وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های موردمطالعه، می توان از آن ها در جهت افزایش تحمل به خشکی در ارقام پر محصول برنج استفاده نمود.