آزادی در نظام حکومت اسلامی از منظر نهج البلاغه

آزادی یکی از نیاز ها و حقوق اولیه انسان می باشد و برای آن تعاریف و تعابیر مختلفی ارائه شده است. آزادی را می توان به آزادی طبیعی (فطری)، اجتماعی و معنوی تقسیم کرد و انواع آن را در جوامع مدنی بر این مبنا تبیین نمود. در این مقاله انواع آزادی از دیدگاه و سیره ی امام علی (ع) در نهج البلاغه به عنوان حقوق مسلم مردم در یک حکومت اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد و می تواند معیار مناسب برای کشورهای اسلامی باشد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که امام علی (ع) انواع آزادی مشروع را در گفتار و عمل برای همه مردم تحت قلمرو حکومت خود به رسمیت می شناخت و از آن حمایت می کرد. آن حضرت معتقد بود که انسان باید در مقام فکر و اراده و عمل، آزادی و استقلال داشته باشد و آزادی فردی را تا زمانی که به مصلحت اجتماع آسیب نرساند، مورد تاکید قرار می داد. آن حضرت سعی داشت با مخالفان خود از طریق روشنگری و منطق و با رفتار احترام آمیز مواجه شود و چنین روشی را سنت پیامبر اسلام (ص) در مواجه با مخالفان قلمداد می کرد.