نگاهی به کارکردهای پیشوند «فرو» و «فرود» در شاهنامه فردوسی

یکی از انواع تک واژهای وابسته، پیشوند اشتقاقی «فرو» و «فرود» است که هم در ساخت افعال پیشوندی و هم در ساخت واژه هایی چون قید و صفت، کاربردهای بسیاری دارند. نگارنده در این مقاله، به بررسی کارکردهای معناشناسانه این دو پیشوند در شاهنامه و نقش آن ها در واژه سازی ها و واژه گزینی های فردوسی می پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش، نشان می دهد که فردوسی، ضمن بهره گیری از این پیشوند مطابق آن چه می توان آن را سبک دوره ای نامید، کوشیده است تا علاوه بر نهایت بهره گیری از این امکان زبانی، معانی گوناگون حاصل از توان معناسازی این پیشوند ها را نیز، مد نظر داشته باشد، به گونه ای که از مجموع تعداد واژه های ساخته شده با این پیشوندها که در فرهنگ های لغت ضبط شده، تقریبا نزدیک به نیمی از آن ها در شاهنامه فردوسی نیز به کار رفته است. از دیگر نتایج قابل توجه این مقاله، مقایسه ابیات مربوط به سخن دقیقی در بخش پادشاهی گشتاسپ و شاهنامه فردوسی در به کارگیری این دو پیشوند با یک دیگر است، به این ترتیب که در مقام مقایسه، فردوسی بیش از دوبرابر دقیقی از پیشوند «فرو» بهره برده است، در حالی که دقیقی در کاربرد پیشوند «فرود» حدود چهار و نیم برابر فردوسی از این پیشوند، استفاده کرده است.