کانی سازی و توزیع عناصر کمیاب پیریت به کمک تجزیه ریزکاوشگر الکترونی در چاه های اکتشافی محدوده طلای چشمه زرد (استان خراسان رضوی، ایران)

ناحیه مطالعاتی در شمال استان خراسان رضوی و 45 کیلومتری جنوب نیشابور قرار دارد. رگه های طلادار درون سنگهای گرانیت، گرانودیوریت، گرانودیوریت پورفیری، آندزیت، برش و توف نفوذ کرده اند. رگه ها از جنس کوارتز و کلسیت هستند. مناطق اصلی دگرسانی شامل منطقه سرسیتیک، سیلیسی، پروپلیتیک و منطقه کربنات است. کانی زایی به طور نزدیکی با دگرسانی های سیلیسی و سرسیتیک به شکل رگه چه و با منطقه پروپلیتیک به شکل افشان همراه است. کانی شناسی کانی های باطله کوارتز، کلسدونی، سرسیت، آدولاریا، کلسیت، دولومیت، ایلیت، دیکیت، آلبیت، کائولینیت و کلریت است. کانی زایی رگه ای عمدتا با رگه چه ها، برش، افشان و استوک ورک همراه هستند. رگه چه ها از پیریت، مارکازیت، آرسنوپیریت و کمتر کالکوپیریت، اسفالریت، گالن، مگنتیت و هماتیت تشکیل شده اند. بیشترین عیار طلا در رگه های سیلیسی دیده می شود. پیریت کانی سولفیدی اصلی در کانی سازی اولیه است. سه نوع پیریت بر اساس ترکیب شیمیایی شناسایی شده است: پیریت خالص، پیریت غنی از آرسنیک و پیریت تیتانیوم- وانادیوم دار. تجزیه های ریزکاوشگر الکترونی بیشترین غلظت آرسنیک، تیتانیوم و وانادیوم را به ترتیب 62/3، 91/3 و 53/0 درصد وزنی در پیریتهای رگه های طلادار نشان می دهند. طلا معمولا همراه با پیریت آرسنیک دار و پیریت تیتانیوم- وانادیوم دار است. براساس مطالعه بافت و ترکیب پیریتها، رگه چه های پیریت آرسنیک دار همراه با کانی های سولفیدی آرسنوپیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت در دمای بالا و با کاهش دما و فشار، پیریتهای فرامبوئیدال با حاشیه حاوی آرسنیک و طلا شکل گرفته اند و در ادامه پیریتهای درشت تیتان دار به وجود آمده اند. پیریتهای خالص و تاخیری درشت بلور آخرین فاز کانی ساز در منطقه هستند.