کاربرد روش های محاسباتی مختلف در برآورد میزان کربن ترسیبی خاک (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی چهارباغ، استان گلستان)

این مطالعه با دو هدف مطالعه نقش مدیریت های مختلف مرتع بر ترسیب کربن و بررسی تفاوت بین نتایج استفاده از رویکردهای مختلف محاسبه ای در گزارش میزان کربن خاک انجام شده است. رویکردهای مختلف محاسبه و ارائه کربن شامل استفاده از روش برآورد پارامتر غلظت کربن (گرم کربن در کیلوگرم خاک)، کربن توده ای بر اساس عمق ثابت (تن کربن در هکتار) و پارامتر کربن توده ای بر اساس عمق معادل (تن کربن در هکتار) است. با این حال برخی دلایل علمی نشان می دهد؛ در رویکرد تعیین پارامتر کربن توده ای عمق معادل، نوسان عمق محاسبه ای ناشی از اثر نقش جرم مخصوص ظاهری خاک بوده که با اعمال نقش آن می توان به برآورد واقعی از کربن خاک در عمق معادل دست یافت. بنابراین به منظور محک این امر، میزان کربن طبق رویکردهای فوق با نمونه برداری از خاک سطحی در پنج نوع مدیریت و بهره برداری از مراتع منطقه چهارباغ استان گلستان (شامل آغل، حریم روستا، منطقه قرق، منطقه کلید (با چرای متوسط) و منطقه حریم آبشخور، محاسبه و هر پارامتر مورد آزمون آماری قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین ها برای هر یک از پارامترهای مربوط به رویکردها نشان داد که بر اساس رویکرد اول (پارامتر غلظت کربن) مناطق آغل و قرق و کلید با میزان 80/37، 30/27 و 92/22 گرم کربن در کیلوگرم خاک به ترتیب دارای بیشترین کربن می باشند حال آنکه نتایج متناقضی بر اساس رویکرد کربن توده ای عمق ثابت به دست آمد. برای رفع این تناقض رایج در مطالعات متعدد، پارامتر کربن عمق معادل برای سایت های مورد مطالعه محاسبه گردید و نتیجه آن نشان داد سایت آغل با میزان کربن 64/108 تن کربن در هکتار برای عمق معادل بالاترین میزان کربن را داراست. به طورکلی در منطقه مورد مطالعه مشاهده شد؛ روش های مرسومی که برای محاسبه ذخیره ماده آلی استفاده می شوند به دلیل توده های نابرابر خاک به طور دقیق بیان کننده تفاوت ها در توده خاک نیستند و برای ارزیابی قابل اعتماد مدیریت ذخیره ماده آلی خاک و سایر مواد غذایی؛ باید توده های خاک مورد مقایسه، معادل باشند. از این رو پیشنهاد می شود میزان صحت یافته مطالعه حاضر، در مکان های دیگر نیز به منظور دستیابی به نتیجه کاربردی مورد آزمون واقع گردد.