بررسی عوامل موثر برتغییر و تحول گفتمان ابوحامد غزالی (505-450. ق)

با نگاهی گذرا به تاریخ زندگی ابوحامد غزالی می توان دو دوره به نسبت متفاوت را در حیات فکری او به نظاره نشست؛ تا پیش از گریز از بغداد و انتخاب رباط ها و خانقاه های صوفیه به جای نظامیه مشهور (حدود سال 488 . ق)، ابوحامد به عنوان یک فقیه صاحب نظر، فیلسوف منتقد و متکلم اشعری مطرح است. این در حالی است که غزالی پس از رها کردن بغداد و نظامیه و گریز از قیل و قال های مربوط به آنها، به عنوان یک صوفی عارف و در عین حال عالم دینی ظاهر می شود به گونه ای که دو دهه واپسین عمر او رنگ خاصی از تصوف به خود می گیرد. مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر در روی نمودن این تحول در حیات فکری غزالی اختصاص دارد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که این تحول، نه بازخورد شرایط سیاسی عصر غزالی (آن گونه که غالبا تصور می شود)، بلکه عمدتا حاصل طبیعی مبانی فکری و معنوی او بوده است.