سنت گرایان و نظم جدید روسی در مناطق اشغالی فرارود (1917 1864)

سلطه نظامی روس ها بر فرارود، نخستین بار در قرن نوزدهم، نام ترکستان روس را به جغرافیای سیاسی وارد کرد. آن چه از این قلمرو متعلق به فرارود است، خان نشین خوقند و بخش هایی از امارت بخارا و خیوه را دربر می گیرد. در این نوشتار با عنوان «سنت گرایان و نظم جدید روسی در مناطق اشغالی فرارود»، در پی پاسخ به این پرسش هستیم که «علمای قدیمی و سنتی ساکن در مناطق اشغالی، چه واکنشی به الغای حکومت اسلامی و فرایند استقرار و اجرای نظم جدید روسی داشتند؟» پاسخ اولیه ما این است که این گروه در جستجوی راهی برای حفظ هویت مسلمانی، به رغم ستیز آرام اولیه، در نهایت به همگرایی با روس ها رسیدند. نتیجه پژوهش با کمی جرح و تعدیل این گونه قابل طرح است که علمای سنتی مناطق اشغالی، گرچه در ابتدا واگرایی به دور از ستیز در پیش گرفتند و از ابزارهای فرهنگی برای حفظ هویت مسلمانی خود بهره بردند، در نهایت به دلیل پذیرش ضعف خود و سودمند دیدن تعامل به همگرایی با روس ها رسیدند.