تاثیر تاریخ کاشت های پاییزه و زمستانه بر خصوصیات موفورلوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد نخود در شرایط فاریاب در خراسان (نیشابور)

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت های پاییزه و زمستانه بر خصوصیات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد دانه نخود (Cicer arietinum L) در شرایط فاریاب، آزمایشی طی دو سال زراعی 75-1374 و 76-1375 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور، به اجرا درآمد. سطوح تاریخ کاشت در سال زراعی اول شامل 15 آبان، 15 آذر، 25 اسفند و 16 فروردین بود. در سال زراعی دوم، کاشت 30 مهر نیز به این مجموعه اضافه شد. در این آزمایش، شش رقم نخود از تیپ کابلی در هر یک از سطوح تاریخ کاشت در دو سال به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، کشت شدند. در سال اول، میانگین تعداد شاخه ها و مجموع طول آنها در گیاه و همچنین تعداد غلاف در گیاه در هر کدام از کاشت های پاییزه (15 آبان و 15 آذر) نسبت به هر یک از دو کاشت بعدی (25 اسفند و 16 فروردین)، به طور معنی داری کاهش یافت (احتمال خطا، کوچکتر از 05/0). این کاهش در تعداد و طول شاخه ها را می توان به خسارت ناشی از یخبندان و سرما مربوط دانست. بدین ترتیب، میزان عملکرد دانه نیز در هر یک از کاشت های پاییزه نسبت به کاهشت های پاییزه نسبت به کاشت های بعدی، کاهش یافت اما این کاهش تنها در مورد کاشت 15 آبان نسبت به 25 اسفند که بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد، معنی دار بود (احتمال خطا، کوچکتر از 05/0). سطوح تاریخ کاشت در سال دوم از نظر تعداد شاخه ها و مجموع طول آنها در گیاه و نیز تعداد غلاف در گیاه، تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. در این سال، بیشترین میزان عملکرد دانه، در کاشت 15 آبان و سپس 30 مهر به دست آمد و پس از آن با هر بار تاخیر در کاشت، عملکرد دانه نیز به میزان معنی داری کاهش یافت (احتمال خطا، کوچکتر از 05/0) به نظر می رسد در این سال بروز شرایطی همچون طوفان و تگرگ در اوایل بهار سبب شده باشد تا تعداد شاخه ها در گیاه در کاشت های آخر کاهش یابد. همچنین وقوع بارندگی های بیشتر و دیرهنگام در بهار این سال در کنار آبیاری مزرعه، شرایط را جهت گسترش طولی اندامهای رویشی و رقابت با رشد زایشی و نیز وقوع ورس به خصوص برای کاشت های آخر، فراهم نموده باشد. در مجموع، نتایج بدست آمده نشان داد که برای کاشت پاییزه و زمستانه نخود در شرایط این منطقه، رقم هایی مورد نیاز هستند که قادر باشند دماهای حدود 15- درجه سانتی گراد را در دوره قبل و پس از سبز شدن بخوبی تحمل نموده و عملکردهای بالایی نیز تولید کنند.