ارزیابی خطرات بهداشتی ناشی از فلزات سنگین در خاک شهری (شهر بجنورد)

فلزات سنگین به سبب ماهیت غیر قابل تجزیه و پایداری، در اندام های حیاتی بدن انسان انباشته می شوند و منجر به اختلال های جدی در سلامت می شوند. فلزات سنگین به علت تجزیه ناپذیری، پایداری، انباشت در اندام های زنده و آسیب به سلامت موجودات زنده باید مورد توجه قرار گیرند. پژوهش حاضر برای تعیین شدت آلودگی خاک به فلزات سنگین، تشخیص مکان های با سطوح بالای آلودگی و ارزیابی ریسک بهداشتی برای کودکان 5-1 ساله از راه بلع خاک صورت گرفت.
در این تحقیق در مجموع 24 نمونه خاک سطحی از 12 ایستگاه جمع آوری شد. غلظت فلزات سنگین (مس، روی، سرب و کادمیوم) در خاک و ویژگی های خاک اندازه گیری شدند. به منظور بررسی ارتباط بین فلزات سنگین و ویژگی های خاک از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. همچنین میزان در معرض گیری روزانه در کودکان 1-5 ساله محاسبه شد.
میانگین غلظت فلزات سنگین مس، روی، سرب و کادمیوم به ترتیب 29/18 54/40، 27/63 06/148، 63/3 1020/9 و 18/0 20/0 میلی گرم بر کیلوگرم بود. یافته ها همبستگی معنی داری بین روی-مس، مس- سرب، مس- کادمیوم، روی- سرب، روی-کادمیوم، شن- سیلت، (روی، سرب)- pH، (مس، روی، سرب، کادمیوم)- هدایت الکتریکی نشان داد. متوسط در معرض گیری روزانه مس، روی، سرب و کادمیوم برای کودکان 5-1 ساله از طریق بلع خاک به ترتیب 4-10 11/3، 4-10 3/11، 5-10 98/6 و 6-10 53/1 میلی گرم بر کیلوگرم بر روز بدست آمد.
غلظت فلزات سنگین در خاک شهری بجنورد ممکن است به علت ترافیک و فعالیت های صنعتی باشد. همچنین با توجه به مقادیر در معرض گیری روزانه فلزات و مقایسه آنها با دوز مرجع RAIS آلودگی این فلزات در خاک تهدیدی برای کودکان ایجاد نمی کند. همچنین شاخص زمین انباشتگی نشان داد که خاک های شهری غیرآلوده تا متوسط آلوده هستند.