بررسی تطبیقی رویکرد امنیتی اسلام با رویکرد امنیتی رئالیسم و لیبرالیسم

با توجه به جایگاه امنیت در زندگی بشری، نظریه های روابط بین الملل (قدیم، کلاسیک و جدید) همواره درپی تفسیر و تبیین مفهوم امنیت و سازوکارهای دستیابی به آن بوده، در همین راستا نظریه های روابط بین الملل با توجه به مبانی هستی شناسی خاص خویش، رویکردهایی متفاوت نسبت به مفهوم، ابعاد و ساز و کارهای عملیاتی سازی امنیت در سطح فردی و اجتماعی (ملی و بین المللی) درپیش گرفته اند. تفاوت در مبانی هستی شناسی دو رویکرد رئالیسم و لیبرالیسم به عنوان دو جریان اصلی در روابط بین الملل منجر به رویکرد امنیتی متفاوت این دو جریان شده است؛ اسلام نیز به عنوان یک دین جهان شمول، جهت گیری متفاوت ازاین دو رویکرد امنیتی در پیش گرفته است که نشات گرفته از تفاوت در مبانی هستی شناسی اسلام است. پژوهش حاضر با بررسی ای تطبیقی به دنبال مطالعه تفاوت دیدگاه این سه جریان در مفهوم سازی، ابعاد و ساز و کارها و عملیاتی کردن شاخص های امنیت در نظام های امنیتی فردی و اجتماعی (داخلی و بین المللی) است؛ یافته های این پژوهش بر این مبنا استوارند که دیدگاه بدبینانه رئالیسم نسبت به انسان و ماهیت نظام بین الملل (جنگ محور بودن) که از مبانی هستی شناسی این نظریه، متاثر است، به اتخاذ نوعی رویکرد امنیتی- تقابلی و تقلیل گرا (تاکید بر بعد نظامی امنیت و سطح تحلیل ملی گرا) انجامیده است. دیدگاه خوش بینانه لیبرالیسم نسبت به انسان و ماهیت نظام بین الملل (صلح محور) با توجه به مبانی هستی شناسی خود به اتخاذ نوعی رویکرد امنیتی- تعامل گرا، خوش بینانه و تقلیل گرا (تاکید بر بعد اقتصادی و سطح تحلیل فردگرا) و همچنین، دیدگاه ترکیبی و واقع بینانه اسلام نسبت به ذات انسان و ماهیت نظام بین الملل با توجه به مبانی هستی شناسی خویش به اتخاذ نوعی رویکرد امنیتی تعاملی- تقابلی واقع بینانه مبتنی بر امنیت فراگیر (تاکید بر لایه های گوناگون امنیت و سطح تحلیل امت گرا) منجرشده اند.