بررسی تطبیقی دیدگاه های ویلیام جیمز و ملاصدرا در باب چگونگی شکل گیری مفاهیم حسی

نظریه«جریان سیال آگاهی» برمبنای ویژگی های پنج گانه ای که جیمز برای فکر انسان برمی شمرد و همچنین تکیه بر جریان مدام تجربه و نقش التفات و گرایش های ذهن در تشکیل مفاهیم تشکیل شده است. نظریه تشکیل مفاهیم صدرا بر اساس استعداد نفس، افاضه عقل فعال و همچنین خالقیت نفس تشکیل شده و بین ادراک حسی و خیالی و ادراک عقلی تفکیک صورت گرفته است. نظریه جیمز از جهاتی به نظریه «تشکیل مفاهیم» ملاصدرا نزدیک است. ازجمله اینکه هر دو به تغییر و تحول مدام در محسوسات اذعان دارند و در عین این تغییر مداوم، فکر را دارای پیوستگی کامل و تشخص و وحدت می دانند. در عین حال هر دو را می توان به نحوی منتقد نظریه سنتی تجرید دانست. نقطه افتراق این دو فیلسوف در بحث تشکیل مفاهیم به نوع نگرش آن هابرمی گردد. با اینکه هر دو فیلسوف یک واقعیت را و به نحو مشابهی تفسیر می کنند، ملاصدرا با نگاهی که بیشتر جنبه ی وجود شناسانه دارد وجیمز بانگاهی پدیدارشناسانه به این مساله می پردازند.