ترکیبات شیمیایی و اثرات حشره کشی اسانس برگ نارنج Citrus aurantium L. بر سه آفت مهم انباری

به منظور جایگزینی ترکیبات کم خطر برای سموم آفت کش، پژوهش های وسیعی روی اسانس های گیاهی انجام می شود. در این پژوهش سمیت تنفسی، تماسی و اثر دورکنندگی اسانس برگ نارنج Citrus aurantium L. روی سوسک کشیش Rhyzopertha dominica Fabricius، شپشه آردTribolium castaneum (Herbst) و شپشه دندانه دار غلات Oryzaephilus surinamensis L. مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی در دمای oC2±27، رطوبت نسبی 5±65 درصد و شرایط تاریکی در 5 تکرار انجام شد. به منظور شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ نارنج، با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شده و بوسیله دستگاه GC-MS مورد آنالیز قرار گرفت. آزمایشات تنفسی در ظروف 50 میلی لیتری درپوش دار و آزمایشات تماسی به روش پتری دیش و در 5 غلظت انجام شد و مرگ و میر حشرات پس از 24 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. اثر دورکنندگی با استفاده از آزمون انتخاب آزاد در پتری دیش و با 5 غلظت مختلف و در زمانهای 2 و 4 ساعت مطالعه شد. آنالیز ترکیبات شیمیایی حاکی از مقادیر بالای مونوترپن در اسانس بوده و لینالول (41/32 %) بیشترین ترکیب اسانس بود. تجزیه ی پروبیت داده ها نشان داد که مقدار LC50 اسانس درسمیت تنفسی 93/262 میکرولیتر بر لیتر هوا برای شپشه دندانه دار بود ولی برای سوسک کشیش و شپشه آرد سمیت تنفسی مشاهده نشد. نتایج آزمایشات نشان داد که سمیت تماسی اسانس برگ نارنج روی سوسک کشیش (μl/cm2 13/0LC50=) و شپشه دندانه دار (μl/cm2 11/0LC50=) بیشتر از شپشه آرد (μl/cm284/1=LC50) می باشد. درصد دورکنندگی اسانس برگ نارنج برای سوسک کشیش، شپشه آرد و شپشه دندانه دار پس از 2 ساعت قرارگیری در معرض اسانس دربالاترین غلظت استفاده شده (μL/cm21-10×194/1 ) به ترتیب 48، 90 و 84 درصد بود.