ارزیابی اثرات فضای سبز شهری بر روند شکل گیری و توسعه پدیده جزیره حرارتی (مطالعه موردی شهر اراک)

یکی از نگرانی های قابل توجه افزایش مداوم درجه حرارت شهرها تحت عنوان «پدیده جزیره حرارتی شهری» است. فضای سبز بخش زنده و حیاتی ساختار مورفولوژیک و عامل اصلی توازن اکولوژیک و ایجاد کننده اکوسیستم های فعال طبیعی در محیط های شهری می باشد و نقش اساسی درافزایش پایداری و زیست پذیری شهرها ایفا می کند. در این مطالعه سعی شده با توجه به اثرات فراوان فضای سبز بر نحوه شکل گیری و تداوم پدیده جزیره حرارتی در سطح کالبد شهرها و به صورت موردی ساختار تشکیل دهنده این عنصر کالبدی در شهر اراک مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش برای بررسی تغییرات حرارتی از حرارت نگارهای محیطی استفاده و برای مطالعه ساختار شهری و نحوه پراکنش فضای سبز در کالبد کلان شهر اراک از تکنیک های سنجش از دور با کمک طیف های محدوده مریی تصویر ماهواره ای آیکونوس استفاده شد. سپس با وارد کردن این اطلاعات در سیستم های اطلاعات جغرافیایی اقدام به تهیه مدل های حرارتی محیطی و بررسی نحوه شکل گیری پدیده جزیره حرارتی شهر اراک و مطالعه اثرات ساختارهای گوناگون فضای سبز شهری بر این پدیده شد. نتایج نشان داد مناطق دارای پوشش گیاهی به ویژه فضاهای سبز با ساختار پیوسته و دارای وسعت و توزیع مناسب، تحت تاثیر ایجاد توازن حرارتی سبب تغییر مورفولوژی پدیده جزیره حرارتی می شوند، در حالی که سطوح خشک و نفوذناپذیر شهری از راه جذب انرژی تابشی بیش ترین اثر گرمایشی را دارند. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش پایش مداوم اثر جزیره حرارتی در شهر اراک، مدیریت ساختارهای شهری و به ویژه مطالعات تیپولوژی گیاهی، بافت شناسی و ساختار شناسی دراحداث فضاهای سبز شهری ضروری به نظر می رسد، این اقدامات می توانند ضمن کاهش هزینه های مدیریت شهری، سبب جلوگیری از تشدید اثرات نامناسب پیامد های محیط زیستی در درون کالبد شهر شد.