معنای خاص عقل در الهیات ابن سینا و ادواردز و رابطه آن با ایمان

در این نوشتار برآنیم تا نشان دهیم علیرغم اینکه ابن سینا معمولا به عنوان فیلسوف مشائی به ارسطو منتسب میشود، در ساختار عقلانی الهیاتی خویش، از مولفه هایی همچون بهره گیری عقل از افاضه های عقل فعال، عقل شهودی و عقل قدسی هم بهره می جوید که استفاده وی از این مضامین باعث شده که وی از تفکر صرف ارسطویی جدا باشد. از طرفی جاناتان ادواردز، به عنوان پدر الهیات نیوانگلند، با وجود تاکیدات فراوان بر جریان ایمانی قلب و مخالفت مستقیم با عقلگرایی افراطی دئیسمی، هیچگاه جایگاه عقل را در جریان ایمان، به طور کلی رد نمی کند بلکه ایمان عقلانی را دارای موانعی ترسیم می کند که به واسطه لطف الهی میتواند تکمیل شود. از این جهت، نه ابن سینا را میتوان به عنوان عقل گرای صرف در جریان ایمان تلقی کرد، و نه ادواردز را می-بایست به جهت التزام به قلب، در زمره ایمانگرایان محض به شمار آورد. با وجود این عقل از نظر ابن سینا تمهید کننده جریان ایمانی است، و ایمان نیز سیری عقلانی می پیماید، درحالیکه ادواردز ایمان را اولا و بالذات مربوط به قلب میداند چرا که مربوط به التزام عملی مومن به ایمان است، گرچه عقل هم به جهت برخورداری از امداد الهی، یعنی وحی، می تواند بهره ای از ایمان داشته باشد.