تحولات بهداشتی در اواخر دوره قاجاریه (به روایت اسناد)

در دوره قاجاریه ما شاهد رویکردی جدید نسبت به پزشکی و بهداشت در سیر تحولات اجتماعی ایران می باشیم که در برخی موارد از طریق تاسیس نهادهایی نظیر مدرسه دارالفنون این تحولات شتاب بیشتری به خود می گرفت اما در عین حال با توجه به چالش های فراوانی که ناشی از گفتمان سنتی در برابر این رویکرد نوپا به وقوع می پیوست، روند تحول خواهی در عرصه های علمی با مشکلات جدی مواجه می گردید به خصوص آنکه تحولات علمی و نواندیشانه در دوره قاجاریه عمدتا در میان طیف انگشت شماری از نخبگان فکری و سیاسی در جریان بود.
حال این نوشتار می کوشد تا بخش اندکی از موانع موجود بر سر راه تحولات بهداشتی و پزشکی در ایران دوره قاجاریه را از نگاه اسناد به دست آمده مورد بازیابی قرار دهد. موانعی که از جانب فرهنگ سنتی عموم مردم، طبیبان سنتی و حکام محلی در تقابل با رویکرد پزشکی مدرن ایجاد می گردید و این محدودیت ها، روند نوخواهی در عرصه های علمی را کندتر می نمود. همچنین لازم به ذکر است در تالیفی (در دست چاپ) از نگارنده همین مقاله، تحولات پزشکی در ایران دوره قاجاریه با تفصیل بیشتری مورد بررسی قرار گرفته است.