مدیریت سوانح غیر مترقبه در فضای زیرگذر حرم رضوی

از آنجاکه مجموعه مطهر حرم رضوی به عنوان یکی از بزرگترین زیارتگاه های شیعیان روزانه پذیرای حجم وسیعی از زوار می باشد، شرایط ویژه قسمت های مختلف آن به گونه ایست که کوچکترین سانحه طبیعی و یا انسان ساز خسارات مادی و معنوی جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. یکی از این فضاها، فضای زیرگذر مجموعه است که لزوم آسیب شناسی آن در مواجه با بحران های احتمالی امری ضروریست. هدف مقاله ارائه راهکارهای اجرایی جهت کاهش خسارات و تلفات احتمالی زوار به دنبال وقوع حادثه غیرمترقبه در فضاهای زیرسطحی است.
روش تحقیق حاضر متکی بر روش شناسی کیفی است که عمدتا مبتنی بر مشاهده است. همچنین برای جمع آوری اطلاعات از بررسی اسناد و انجام مصاحبه عمیق با مدیران، خدام و زوار بهره گرفته شده است. دراین مرحله داده های حاصل از طریق تکنیک سوات مورد سنجش قرار گرفته است. در این ماتریس ضعف ها و قوت های محیط داخلی زیرگذر در کنار تهدید ها و فرصت های محیط خارجی آن بررسی و به ارائه راهکارها منجر شده است.
یافته های پژوهش حاضر بیانگر لزوم مناسب سازی فضای زیرگذر حرم مانند اصلاح کیفیت تهویه و روشنایی، اصلاح دسترسی ها و رفع المان های غیر سازه ای خطرناک می باشد، که تنها در پرتو سیاست های مدیریتی از جمله بیمه اشخاص و ابنیه، آموزش هدفدار و مانورهای منظم در کنار عملیات مهندسی و فنی از جمله بهبود ترافیک و ارتقای ایمنی حمل و نقل پیاده و سواره میسر است.
تناسبت کالبد اماکن مقدس با رفتار و عادات زوار و کاربران آن در تمامی شرایط به ویژه شرایط اضطراری ناشی از سانحه در پرتو سیاست های مدیریتی و فنی- مهندسی است که نقش اساسی در کاهش خسارات و تلفات به دنبال سوانح احتمالی دارد.