ارزیابی مقایسه ای روش های درون یابی در تخمین شاخص فرسایش پذیری معادله جهانی تلفات خاک

فرسایش پذیری از عوامل اصلی و موثر در ایجاد فرسایش خاک است که به عنوان جز جدانشدنی از توابع ریاضی مدل های فرسایش همچون معادله جهانی تلفات خاک محسوب می شود. تحقیق حاضر در بخشی از دشت یزد- اردکان به عنوان یکی از دشت های تیپ مناطق خشک با هدف تعیین الگوی توزیع مکانی فرسایش پذیری خاک (K) و مقایسه روش های درون یابی ساده، معمولی و جهانی کریجینگ انجام شد. روش نمونه برداری طبقه بندی-تصادفی از 37 نقطه با توزیع تقریبا یکنواخت از عمق 10 سانتی متر خاک نمونه برداری انجام شد. نفوذپذیری با استفاده از روش حلقه مضاعف اندازه گیری گردید. نمونه ها به آزمایشگاه منتقل و دانه بندی به روش هیدرومتری، مواد آلی به روش های استاندارد آزمایش شد. سپس شاخص فرسایش پذیری خاک با روش ویشمایر و اسمیت برآورد گردید. آزمون نرمال بودن داده ها انجام شد و با استفاده از تغییرنماهای ArcGIS9.3 الگوی تغییرات تعیین و پهنه بندی به روش های کریجینگ معمولی، جهانی، ساده و عکس مجذور فاصله برای ضریب K صورت گردید. از شاخص های میانگین مطلق اشتباهات، میانگین اریبی اشتباهات، ریشه دوم میانگین مربع خطا و درصد بهبود نسبی به منظور کنترل و اعتبارسنجی روش های درون یابی استفاده شد. شاخص فرسایش پذیری در دشت سر لخت در محدوده 0072/0 ± 0055/0، در دشت سر اپانداژ 0037/0 ± 005/0 و در دشت سر پوشیده 0133/0 ± 0173/0 تن ساعت بر مگاژول میلیمتر متغیر است. نتایج رسم نیم تغییرنما و انتخاب مدل مناسب بر آن نشان داد که در روش های کریجینگ ساده و جهانی مدل کروی و در کریجینگ معمولی مدل گوسی دارای بهترین برازش است. از لحاظ شاخص های MAE5، MBE5، RMSE و RI روش کریجینگ معمولی دارای صحت بیشتر و خطای کمتری است. در مجموع دقت روش های مختلف کریجینگ در تخمین ضریب K از روش عکس مجذور فاصله بیشتر است.