کاربرد ضرب المثل های فارسی در غزلیات بیدل

مثل به عنوان «ستون فرهنگ مردم» و یکی از اقسام ادبی، همواره محل توجه شاعران بوده است تا جایی که کاربرد آن به همراه تمثیل و استشهاد، یکی از ویژگی های سبکی در تاریخ ادب فارسی به شمار می آمده است. در دوره های تاریخی ادب فارسی، رویکرد شاعران به مثل یکسان نبوده است و هر چه خط سیر تاریخ ادبیات را از آغاز تاکنون ادامه می دهیم، در سده های اخیر، به دلیل پیوند بیشتر ادبیات با زبان و فرهنگ عامه، این رویکرد پر رنگ تر می شود. سبک هندی را می توان نقطه عطف کاربرد مثل در ادب فارسی دانست که آن را به یکی از معیارهای سنجش توانمندی شاعران تبدیل کرد و شاعران این دوره، افزون بر انعکاس امثال رایج در اشعار خود، در این موضوع نوآوری و مثل های تازه ای در ادب فارسی رونمایی کردند. بیدل از جمله شاعرانی است که مثل در اندیشه او جایگاهی ویژه دارد و کمتر غزلی از اوست که مثلی را در خود جای نداده باشد. این پژوهش در پی آن است تا با بررسی میزان و چگونگی تاثیرپذیری بیدل از امثال فارسی، نمونه هایی از ارسال مثل ها و ابیات مثل شده او به دست دهد. روش پژوهش به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانه ای و شیوه تحلیل محتوا و طبقه بندی داده هاست.
تازه های تحقیق
نتیجه حاصل از این پژوهش را می توان در چند بند کلی ذیل بیان کرد:•مثل در غزلیات بیدل بازتاب گسترده ای دارد و او برای غنی سازی زبان و نیز تثبیت ادعاهای خود در ذهن مخاطب، از مثل استفاده می کند.
•بررسی سبکی شعر بیدل بدون درنظر گرفتن مثل یا مثل واره های او کار پژوهش را ناقص خواهد کرد؛
•لازمه پی بردن به مفهوم برخی از مثل های بیدل، آشنایی با هندسه ذهنی اوست؛
•به دلیل قطع ارتباط شاعران پس از بیدل با سبک هندی، شاعران پس از وی، از مثل های او به طور گسترده استقبال نکردند؛
با پیدایی انقلاب اسلامی و تغییر ساختار و محتوای شعر، موج جدیدی از رویکرد شاعران نسل انقلاب به بیدل به وجود آمد و بر همین اساس، در شعر امروز تقلیدهایی از مثل واره های بیدل مشاهده می شود.