ارزیابی مقدماتی توان هیدروکربن زایی سازند هجدک در ناودیس زغالی کرمان، ایران: رویکرد ژئوشیمیایی

به منظور براورد توان هیدروکربن زایی لایه های زغالسنگ (افق های D و E) و سنگ دربردارنده آن ها در سازند هجدک (ژوراسیک میانی- پایانی) در ناودیس زغالی کرمان، 32 نمونه زغالسنگ و 46 نمونه شیل برداشت شد. این نمونه ها به طریقه ژیوشیمیایی مورد مطالعه قرار گرفت و کمیت، کیفیت و بلوغ حرارتی مواد آلی آنها تعیین شد. براساس داده های حاصل از پیرولیز راک- اول مشخص شد که محتوای کل کربن آلی (TOC) در نمونه های زغالسنگ در وضعیت عالی قرار دارد. این شرایط برای نمونه های شیل نیز کم و بیش مشابه است. همچنین بررسی پتانسیل زایشی (GP) نیز نشان داد که اغلب نمونه ها پتانسیل قابل قبولی برای تولید گاز و نفت دارند. بنابراین، کمیت مواد آلی سازند هجدک در مجموع در شرایط خوب تا عالی ارزیابی شد. با بهره گیری از اندیس هیدروژن (HI) به عنوان یکی از مهمترین شاخص های تعیین کننده کیفیت سنگ های منشاء مشخص شد که نمونه های زغالسنگ و شیل سازند هجدک دارای اندیس هیدروژن از کمتر از 50 تا بیش از 600 میلی گرم هیدروکربن بر گرم سنگ بوده و عمده نمونه ها در بازه های 50 تا 200 و 200 تا 300 قرار می گیرند و بنابراین می توان کیفیت این مواد را از فاقد توان تولید هیدروکربن تا دارای توان تولید گاز و نفت در نظر گرفت. نوع کروژن موجود در این نمونه ها نیز در گروه های III و II-III قرار می گیرد و در نتیجه تولید گاز و نفت برای این ناحیه محتمل است. بالا بودن نسبت S2/S3 (3.70 تا 402.36) نمونه ها نیز تولید محصولات یادشده را تایید می کند. به منظور براورد بلوغ حرارتی مواد آلی از دو روش Tmax و انعکاس ویترینایت استفاده شد. مقادیر Tmax اغلب نمونه های مورد بررسی نشانگر قرارگیری آن ها در ابتدا تا انتهای پنجره نفتی است. بالاترین مقدار Tmax مربوط به منطقه تیکدر است که این بلوغ بالا (شرایط فوق بالغ) احتمالا به خاطر مجاورت با گسل کوهبنان است. اندازه گیری های قدرت انعکاس ویترینایت نیز از نشان داد که مقدار انعکاس از 0.5 تا 2 درصد در تغییر بوده و میانگین آن 1.18 است و این مقدار با پنجره نفتی مطابقت دارد. در نهایت، براساس کمیت، کیفیت و بلوغ حرارتی مواد آلی در ناودیس زغالی کرمان می توان اظهار داشت که این ناحیه پتانسیل کافی برای تولید گاز و به مقدار کمتر نفت را دارد. بعلاوه، لایه های زغالی در مجموع به خاطر داشتن مقادیر بالاتر محتوای لیپتینایت (تا 22 درصد) از شرایط بهتری برخوردارند.