بررسی تاثیر تاج پوشش های مختلف زیتون بر برخی خصوصیات خاک در یک سیستم آگروفارستری (مطالعه موردی: شهرستان آق قلا-استان گلستان)

درختان نقش مهمی در تمامی اکوسیستم خاکی ایفا می کنند. درختان از طریق سیستم ریشه ای و تاج پوشش های خود، می توانند تاثیر بسزایی در حفاظت،حاصلخیزی و بهبود کیفیت خاک داشته باشند. تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر نقش درختان بر خصوصیات خاک نشان می-دهد که حضور درختان نقش مهمی در بهبود خصوصیات خاک تحت تاج پوشش خود داشته است. با توجه به اهمیت و نقش درختان بر خصوصیات خاک اطراف خود، مدیریت درختان در برنامه های اصولی حفاظت و حاصلخیزی خاک ضروری است. یکی از مواردی که می بایست در این راستا مورد توجه قرار گیرد، تاج پوشش درختان می باشد. به همین جهت در این پژوهش به بررسی تاثیر تاج پوشش درختان زیتون در یک نوع سیستم آگروفارستری بر روی مواد آلی و عناصر غذایی خاک پرداخته شده است.
مواد و برای انجام این تحقیق زمینی تحت سیستم آگروفارستری (کشت گندم در بین درختان زیتون) و زمین تحت کشت گندم (منطقه شاهد) در نظر گرفته شد. در سیستم آگروفارستری، سه تیمار سطح تاج پوشش: تاج پوشش های کوچک، تاج پوشش های با سطح متوسط و تاج پوشش های بزرگ در نظر گرفته شد. ماده آلی خاک از روش تیتراسیون و نیتروژن کل خاک از رابطه همبستگی بین نیتروژن و ماده آلی محاسبه شد. فسفر محلول در خاک از روش اولسن و همکاران و دستگاه اسپکتروفتومتری استفاده گردید. پتاسیم از روش عصاره گیری با استات آمونیوم و دستگاه فلیم فتومتری اندازه گیری شد. میانگین وزنی قطر خاکدانه به روش الک تر اندازه گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSSو Excelو برای مقایسه میانگین از آزمون حداقل تفاوت معنی داری (LSD) استفاده شد.
نتایج نشان داد که تیمار های مختلف تاج پوشش تاثیر معنی داری بر ماده آلی، فسفر و میانگین وزنی قطر خاک دانه در سطح معنی داری یک و پنج درصد داشتند. ارتباط معنی داری بین تیمارهای مختلف تاج پوشش و میزان پتاسیم خاک مشاهده نشد. در نتیجه ی اجرای سیستم آگروفارستری، میزان ماده آلی از22/0 به 49/1 درصد، نیتروژن کل خاک از 01/0 به 074/0 درصد، فسفر خاک از 79/0 به 22/1 میلی گرم بر لیتر، پتاسیم از 94/4 تا 95/6 میلی گرم بر لیتر، میانگین وزنی قطر خاکدانه از 04/0 به 15/0 میلی متر افزایش داشتند.
حضور لاشبرگ و بقایای گندم در پای درختان موجب افزایش مواد آلی و غذایی خاک و بهبود خصوصیات خاک شده است. سیستم آگروفارستری به دلیل تلفیق چند نوع سیستم مختلف (درختکاری، زراعت و مرتع) می تواند به عنوان راهکاری در جهت افزایش حاصلخیزی خاک و کمک به جلوگیری از فرسایش خاک به ویژه در مناطق خشک باشد. امروزه به دلیل افزایش جمعیت، نیاز روز افزون به مواد غذایی را در پی داشته است. همین امر منجر به افزایش بهره برداری از زمین های کشاورزی و از دست رفتن حاصلخیزی خاک شده است. سیستم های آگروفارستری به عنوان نوعی کشاورزی پایدار می تواند در دراز مدت به حاصلخیزی خاک بیافزاید.