تحلیل فضایی نظام شبکه شهری استان همدان در دوره زمانی 1391 - 1365

نظام شهری بر توزیع مکانی شهر در محدوده جغرافیایی ناحیه و کشور اشاره دارد. یکی از پیامدهای فضایی افزایش تعداد جمعیت شهرها، بر هم خوردن تعادل شبکه شهری است. نظام شهری ایران از الگوی سنتی کهکشانی قبل از سال 1300 به الگوی زنجیره ای (به دلیل تمرکز امکانات و خدمات در شهر های بزرگ) متمایل شده است. این الگو علاوه بر برهم زدن روابط منطقی بین شهر های کوچک، میانی و بزرگ با یکدیگر، باعث آشفتگی در نظام شهری ایران شده است. یکی از مهم ترین مباحث در نظام شهری، چگونگی توزیع فضایی جمعیت است؛ لذا هدف از این مطالعه، سنجش و ارزیابی میزان تعادل در نظام شهری استان همدان طی سال های 1365 تا 1391 با استفاده از مدل آنتروپی و نزدیک ترین همسایه بررسی شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است؛ همچنین برای تحلیل کمی و کیفی داده های آماری از نرم افزار های Excell و GIS استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه شهرهای استان همدان در 4 دوره سرشماری از سال 1365 تا 1391 است.
نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این است که الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری استان همدان با 99/ تصادفی و متمایل به منظم بوده است که ناشی از پیدایش نقاط شهری در فاصله نزدیک به شهرهای اصلی و مرکزی بوده است. همچنین نتایج حاصل از روش آنتروپی نیز نشان می دهد که ضریب آنتروپی در سال 1365 از 62 درصد به 66 درصد در سال 1391 سطوح شهری و سطوح ناحیه ای از 42درصد به 43درصد؛ که سال 1391 به متعادل ترین سطح خود طی این چهار دهه رسیده است و اگر چه از سال 1365 تا 1391 فراز و نشیب هایی را داشته ولی گرایش به سوی تعادل ضعیف جمعیت در نقاط شهری و ناحیه ای استان همدان را نمایان می سازد که در سطوح ناحیه به نسب شهری بسیار تدریجی تر بوده است. در مجموع سلسله مراتب شهری در شبکه شهری استان همدان نیمه متعادل بوده است که با ارائه فرصت برابر برای همه شهرهای استان می توان سلسله مراتب فضایی بهینه را در سطح استان پدید آورد.