تحلیل الگوهای همدید موثر بر رخداد توفان های گردوخاک استان کردستان

توفان های گردوخاک از جمله مخاطرات محیطی هستند که رخداد آنها بسیاری از فعالیت های انسانی را تحت تاثیرخود، قرار می دهد. به منظور شناخت بهتر شرایط ایجاد توفان ها این پژوهش با هدف بررسی علل همدید توفان های گردوخاک در استان کردستان انجام شد. در این تحقیق داده های روزانه ذرات معلق ((PM10 مربوط به ایستگاه شهر سنندج (مرکز استان کردستان)، داده های فشار تراز دریا (بر حسب هکتوپاسکال) و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال (برحسب متر)طی دوره زمانی 2012-2009 مورد استفاده قرار گرفت. داده های ذرات معلق در دو گروه روزهای غیرتوفانی (با غلظت ذرات معلق کمتر از 200 میکروگرم در متر مکعب) و روزهای توفانی (با غلظت بالاتر از 200 میکروگرم در مترمکعب) قرار داده شد. برای درک بهتر الگوهای همدید موثر بر رخداد توفان گردوخاک منطقه وسیعی از صفر تا 65 درجه طول شرقی و صفر تا 70 درجه عرض شمالی مورد بررسی قرار گرفت. برای شناسایی الگوهای اصلی فشار تراز دریا و همچنین الگوهای اصلی ضخامت لایه 500-1000 هکتوپاسکال از روش تحلیل خوشه ای[1] به روش ادغام وارد[2] استفاده شد. سپس نقشه های مربوط به هر الگو تهیه شد.بررسی نقشه های همدید روزهای توفانی نشان داد که سه الگوی فشار تراز دریا و همچنین سه الگوی ضخامت لایه 500-1000 هکتوپاسکال در رخداد این رویدادها موثرند. به طور کلی وجود ناوه نسبتا عمیق بر روی شرقی ترین بخش دریای مدیترانه، گسترش هوا از روی مناطق خشک (بیابان های لیبی، مصر، شمال عربستان و عراق)به سوی ایران و پرارتفاع عربستان نقش مهمی در ایجاد توفان های گردوخاک مناطق جنوبی، جنوب غربی و غرب به ویژه شهر سنندج دارد. توفان های گردوخاکی که استان کردستان را در بر می گیرند عمدتا در نیمه گرم سال رخ می دهند. این رویدادها از اواخر زمستان روند افزایشی پیدا می کنند و در تیرماه فراوانی و غلظت آن ها به اوج می رسد.