شبه علم

شبه علم به ادعا، باور یا عملی گفته می شود که به عنوان علم ارایه می شود اما روش شناسی معتبر علمی را رعایت نمی کند. از زمان گسترش این پدیده، دانشمندان سعی کرده اند تا با مشخص کردن معیارهایی بین علم و شبه علم، تمیز قایل شوند. در حالی که استانداردهای لازم برای تمایز بین این دو می تواند از رشته ای به رشته ی دیگر متفاوت باشد، اما مفهوم اساسی این است که تمامی نتایج آزمایش بر روی علت و اثر باید تکرارپذیر و قادر به تایید یکدیگر باشد. ابطال پذیر بودن و قابلیت رد کردن یک فرضیه، راه دیگری برای تشخیص علم از شبه علم است. شبه علم بر پایه غیر آزمون بودن و ابطال ناپذیری فرضیه شکل می گیرد. امروزه سرقت ادبی و سوءرفتار پژوهشی که باعث باز پس گیری مقالات چاپ شده می گردد، به نوعی می تواند شبه علم باشد. علاوه بر آن جعل کردن و تحریف داده ها که یکپارچگی مقالات علمی را بر هم می زند و صدمات جبران ناپذیری در زمینه پزشکی دارد، نیز شبه علم محسوب می شود. شبه علم دانشگاهی که در ظاهر خود، هم چون علم است، اما در باطن فاقد جوهر زمینه ای علم می باشد، تمایز بین علم و شبه علم را مشکل کرده است. با توجه به گسترش شبه علم در جهان امروز، ضروری است تا تفکر انتقادی به عنوان یک ارزیابی متعهدانه، مهارتی و قضاوتی باورها، در نظام آموزشی علوم گنجانده شود.