مدل سازی برای تعیین خسارت ناشی از قارچ Puccinia striiformis f. sp. tritici عامل بیماری زنگ زرد در سه رقم گندم نان در جنوب ایران

زنگ زرد که توسط قارچ Puccinia striiformis f. sp. tritici ایجاد می شود یکی از مهم ترین بیماری گندم است و می تواند موجب کاهش شدید عملکرد در بسیاری از مناطق کشت گندم جهان ازجمله ایران شود. برای تعیین کاهش عملکرد ناشی از این بیماری و بررسی اثر برخی از ترکیبات شیمیایی در کاهش افت عملکرد گندم ناشی از این بیماری در جنوب ایران، آزمایش مزرعه ای در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات اهواز در طول سال زراعی 1394-1393 انجام شد. در این آزمایش سه رقم؛ چمران، ویریناک و بولانی، مورد استفاده قرار گرفتند و آلوده سازی مصنوعی با استفاده از یک ایزوله که از جنوب ایران جمع آوری شده و به عنوان نژاد Yr27 شناخته می شود، صورت پذیرفت. در همین حال اثرات قارچکش پروپیکونازول و برخی از علف کش ها در کاهش افت عملکرد مورد مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه، عملکرد دانه و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که سطح کاهش عملکرد در سه رقم مورد مطالعه و تیمارهای مختلف به طور قابل توجهی متفاوت بود: بالاترین کاهش عملکرد برای رقم بولانی چه در تیمار با قارچکش (9 درصد) و چه در تیمار بدون قارچکش (54 درصد) مشاهده گردید. استفاده از پروپیکونازول توام با علف کش هم اثر قابل توجهی در کاهش افت عملکرد در مقایسه با استفاده از آنها به طور جداگانه نشان داد. نتایج حاصل از مدل سازی برای تعیین کاهش محصول با استفاده از مدل های انتگرالی و رگرسیون چندنقطه ای نشان دادکه مدل انتگرال (L = 0.017AUDPC - 17.831) می تواند بیش از 69 درصد از تغییرات AUDPC در رابطه با از دست دادن محصول در تمام ارقام را توضیح دهد. در مدل های چندنقطه، شدت بیماری در تاریخ های مختلف به عنوان متغیرهای مستقل و درصد از دست دادن محصول به عنوان متغیر وابسته درنظر گرفته شد.این مدل با بالاترین ضریب تعیین، بهترین تناسب را برای برآورد خسارت داشت. نتایج نشان داد که شدت بیماری در مراحل GS39، GS45، GS 50 و GS60 (مقیاس Zadoks) برای پیش بینی از دست دادن محصول نسبت به سایر مراحل دیگر رشد مهم تر بود.