واکنش ژنوتیپ های محلی و اصلاح شده خربزه و طالبی به بیماری ساق سیاه ناشی از قارچ Macrophomina phaseolina

خربزه و طالبی از جمله گیاهان جالیزی هستند که بیشتر در مناطق گرم و معتدل جهان و ایران کشت می شوندو عوامل بیماریزا از جمله قارچ عامل ساق سیاه (Macrophomina phaseolina) در مراحل مختلف رویشی خسارت قابل توجهی به محصول آن وارد می کند. کنترل ساق سیاه با روش های شیمیایی کارایی چندانی نداشته و در کنترل بیولوژیک آن هم موفقیت زیادی بدست نیامده است. تنها روش موثر و مطمئن مبارزه با این بیماری بکارگیری ژنوتیپ های مقاوم می باشد. به منظور تعیین واکنش ژنوتیپ های خربزه و طالبی رایج در ایران نسبت به این بیماری، آزمایشی در سال 1390 در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در ورامین انجام شد. ابتدا جدایه های قارچ عامل بیماری از مناطق آلوده استان تهران جداسازی و پس از اثبات بیماریزایی روی طالبی حساس سمسوری دو جدایه 146Mp- و 123Mp- به عنوان جدایه های پرآزار انتخاب و روی 45 ژنوتیپ خربزه و طالبی در یک طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه مایه زنی شدند. 28 روز بعد از مایه زنی،شدت بیماری هر ژنوتیپ براساس مقیاس1 تا 9 پیشنهاد شده توسط ابوی و پاستور-کورالس یادداشت برداری و پس از محاسبه شاخص آلودگی، واکنش ژنوتیپ ها تعیین شد. بر اساس نتایج ارزیابی ها، شاخص آلودگی و واکنش ژنوتیپ ها نسبت به هر دو جدایه تقریبا مشابه بود. هیچکدام از ژنوتیپ ها به بیماری مقاوم نبودند ولی ژنوتیپ های Ananas Meanh MN1 و خربزه محلی مازندرانی کمترین شاخص آلودگی را داشتند. خربزه حاج ماشاللهی، شاه آباد، جاجو، سوسکی سبز ایوانکی و طالبی سمسوری ورامین و خشکه رود با شاخص شدت آلودگی بین 71/5 تا 9 به عنوان ژنوتیپ های حساس ارزیابی شدند. بقیه ژنوتیپ ها نیز نیمه مقاوم تا نیمه حساس بودند. با توجه به نتایج این بررسی می توان به کشاورزان جالیزکار در مناطق آلوده توصیه کرد که از کاشت ژنوتیپ های حساس خودداری و حتی الامکان از ژنوتیپ های نیمه مقاوم و نیمه حساس مناسب مناطق خود استفاده کنند.