ارزیابی برخی از خصوصیات مورفولوژیکی ژنوتیپ های پنبه با هدف گزینش زودرسی

در این تحقیق، تعداد 25 ژنوتیپ مختلف پنبه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو ایستگاه تحقیقاتی پنبه کشور مورد مقایسه قرار گرفتند تا علاوه بر مطالعه صفات موثر در زودرسی، غربال ژنتیکی گردیده و در صورت دارا بودن صفات مهم اصلاحی از بهترین های آنها جهت جایگزینی و یا برای دورگ گیری ها و ایجاد کلکسیون های ویژه زودرسی استفاده گردند. درطول آزمایش، صفات مختلفی از قبیل عملکرد محصول، درصد زودرسی، تعداد و وزن قوزه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های رویا و زایا، طول بلندترین شاخه رویا، طول شاخه زایای پنجم و طول اولین میانگره مورد یادداشت برداری قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب صفات، اختلاف معنی داری را بین ژنوتیپ ها از نظر تعداد شاخه رویا، طول بلندترین شاخه رویا، طول اولین میانگره، وزن قوزه، عملکرد و زودرسی نشان داد. براساس مقایسه میانگین، ژنوتیپ های سای اکرا-324، بلغار-539، شیرپان-603، تابلادیلا، شیرپان-539، کرما-111 و چکوروا -1518 از نظر عملکرد کل وش و ژنوتیپ های بلغار-539، شیرپان-539، بلی ایزوار، ب-557، تاشکند-6، شیرپان-603، نازیلی-84 و اولتان از نظر درصد زودرسی در صدر قرار گرفتند که این امر امکان شناسایی و انتخاب ژنوتیپ های زودرس را فراهم می سازد. همچنین صفت زودرسی با وزن قوزه، تعداد شاخه رویا و طول بلندترین شاخه رویا همبستگی منفی، ولی با طول اولین میانگره همبستگی مثبت معنی دار نشان داد. براساس نتایج، متوسط زودرسی کلیه ژنوتیپ های مورد بررسی 56/51 درصد بود، در حالی که میزان زودرسی رقم تجاری ساحل به عنوان شاهد 23/43 درصد و در مورد زودرس ترین ژنوتیپ 82/18 درصد برآورد گردید. بنابراین انتظار می رود از طریق سلکسیون ژنوتیپ های زودرس بتوان زودرسی پنبه را تا 25 درصد افزایش داد.