وضعیت طراحی فراگیر آسایشگاه های سالمندان شهر تهران در سال 1393

اهداف در سالیان اخیر روند سپردن سالمندان به آسایشگاه ها سیر صعودی داشته و آم‍اده س‍ازی ف‍ض‍ایی ک‍ه پ‍اس‍خ گوی ن‍ی‍ازه‍ای ف‍ی‍زی‍ک‍ی ، روان ش‍ن‍اخ‍ت‍ی ، اج‍ت‍ماع‍ی و م‍ع‍ن‍وی آنان باشد، ض‍رورت پیدا کرده است. طراحی فراگیر به تولید محصولات یا ایجاد محیطی اطلاق می شود که در آن حداکثر امکان دسترسی برای همه افراد، اعم از سالمند و معلول، فراهم باشد. هدف این پژوهش تعیین وضعیت رعایت طراحی فراگیر آسایشگاه های سالمندان شهر تهران بود.
مواد و روش ها مطالعه حاضر از نوع توصیفی و جامعه پژوهش شامل تمامی آسایشگاه های سالمندان زیرپوشش بهزیستی شهر تهران در سال 1394 بود و برای انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تمام شماری استفاده شد. اطلاعات با استفاده از چک لیست ارزیابی تناسب فیزیکی آسایشگاه سالمندان جمع آوری شد که شامل 12 خرده مقیاس و 70 سوال بود. روایی صوری و محتوایی این چک لیست قبلا در مطالعه دیگری بررسی و تایید شده بود. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و بررسی شاخص های مرکزی استفاده شد.
یافته ها در بیشتر آسایشگاه ها وضعیت طراحی فراگیر به تفکیک تامین ویژگی های کلی از نظر آشپزخانه (85/7 درصد)، اتاق مدیریت (85/7 درصد)، رختشوی خانه (92/9 درصد)، وسایل گرمایشی و سرمایی (96/4 درصد) از وضعیت مطلوبی برخوردار بود. این در حالی بود که تنها حدود یک سوم از آسایشگاه ها وسایل اطفای حریق داشتند. همچنین از نظر وجود نمازخانه و کتابخانه دردسترس و نیز از نظر وضعیت اتاق استراحت کارکنان بیشتر آنها وضعیت مطلوبی نداشتند. همچنین در اکثر آسایشگاه ها وضعیت طراحی فراگیر به تفکیک رعایت شاخص های تعریف شده در زیرمجموعه های آسایشگاه، از نظر طراحی فراگیر ورودی اصلی، اتاق درمان و توانبخشی و تا حدودی سرویس بهداشتی وضعیت مناسبی داشتند. بااین حال در بیشتر آنها اتاق نشیمن و سالن غذاخوری از نظر طراحی فراگیر وضعیت مطلوبی نداشتند.
نتیجه گیری یافته های این پژوهش نشان داد که اکثر آسایشگاه های سالمندان شهر تهران، براساس پرسش نامه تناسب فیزیکی آسایشگاه سالمندان، از اصول طراحی فراگیر تبعیت نمی کنند؛ بنابراین توصیه می شود ارگان های مسئول از طریق تدوین آیین نامه ها، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های دقیق تر در زمینه رعایت اصول طراحی فراگیر در محیط آسایشگاه ها، شرایطی فراهم کنند که امکان پاسخ دهی مناسب تر به نیازهای سالمندان فراهم شود.