بررسی روش های ارزیابی کانی ها و عناصر استراتژیک و حیاتی، با نگاهی ویژه به ژئواکونومی فلوراسپار در ایران

تا پیش از جنگ سرد، تامین مواد استراتژیک و مطالعات مربوط به آنها، بیشتر تحت تاثیر رقابت نظامی میان شرق و غرب قابل بررسی و ارزیابی بود که نمونه جامع آن، فاکتورهای ریسک ژئوپلیتیکی اندرسون برای پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو بوده است؛ ولی پس از جنگ سرد و فروریختن دیوار برلین و توسعه اقتصادی چین، کشورهای غربی بیش از پیش دچار نگرانی و آسیب پذیری از سوی تامین کنندگان مواد معدنی شدند. دلیل اصلی این مهم، تحولات و چرخش از ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی به ژئواکونومی و اولویت اقتصاد نسبت به نظامی گری است. بنابراین روش های ارزیابی پس از جنگ سرد، بیشتر مبتنی بر تقابل شمال و جنوب و تامین امنیت یا حفظ قدرت اقتصادی و تهیه کالاهای مورد نیاز جامعه و حفاظت از محیط زیست است. روش های جدید با پژوهش های شورای ملی پژوهش ایالات متحده آمریکا و با ابداع ماتریس حیاتی در دو بعد خطر تامین و اهمیت اقتصادی شروع شد که دیگر روش های بعدی تا مطالعات گرایدل، از اصول آن پیروی می کنند. از میان این مطالعات، بررسی های سازمان زمین شناسی و وزارت دفاع ایالات متحده و اتحادیه اروپا و صنایع کشور آلمان، نشان می دهد که فلوراسپار به عنوان یک کانی حیاتی و استراتژیک در جهان، به دلیل کاربرد آن در تولید فولاد، آلومینیم، هیدروفلوروکربن ها، تفلون ها و انرژی های نو دارای اهمیت اقتصادی است. با بررسی میزان تولید فلوراسپار کشورهای جهان طی 15 سال گذشته، اگر چه ایران با یک درصد تولید، رتبه دهم را کسب کرده است، ولی همچنان یکی از واردکنندگان اصلی کالاهای واسطه ای ساخته شده از این کانی در میان کشورهای منطقه و همسایه است. بنابراین درگام نخست، سرمایه گذاری برای اکتشاف سیستماتیک و ریشه ای منابع فلوراسپار در کشور و به ویژه در منطقه البرز مرکزی، با هدف افزایش میزان ذخایر و تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت آلومینیم کشور، بسیار ضروری به نظر می رسد؛ صنعتی که رقبای جنوبی ایران، به علت ارزان بودن انرژی در این منطقه، با سرمایه گذاری در آن به طور جدی فعال شده اند.