نگین درخشان اسلام در اشبیلیه؛ تحلیل تاریخی فصوص الحکم ابن عربی

ابن عربی یکی از شخصیتهای مهم عرفان نظری در جهان اسلام است. او بواسطه استفاده از مرده ریگ عرفای بزرگ اسلامی و بویژه ایرانی از یکسو و نیز برخورداری از میراث فکری متفکران مسلمان در غرب سرحدات اسلامی و بویژه اشبیلیه یا همان سویل، جایگاه منحصر به فردی در میان عارفان مصنف مسلمان دارد. منزلگاه فرهنگی اندلس بعنوان خط تقارن فکری عرفان اسلامی با عرفان مسیحی و بخصوص با عرفان یهودی برآمده از پس قرنها در این نقطه از زمان و مکان و تاثیرگذاری ابن عربی بر این جریانها ضرورت شناخت مستمر او را با قلمهای مختلف بیشتر نشان میدهد و در این میان او را باید با فصوص الحکم در ترازوی شناخت قرار داد؛ چرا که این اثر بزرگ ابن عربی محصول جدی جریان تاریخی عرفان اسلامی و اندلس است. شارحان زیادی فصوص الحکم را شرح کرده اند که همه لزوما دست ارادت به مصنف نداده اند بلکه آراء او را در شرحهایشان نقد نیز کرده اند لکن همه او را به بزرگی فکر در این اثر ستوده اند. نوشتار حاضر نگاهی تحلیلی به شخصیت محیی الدین می اندازد و فصوص الحکم را در ترازوی نگاه مصنف و شارحان آن مورد بررسی شناختی شکلی و محتوایی قرار میدهد تا از زوایای این شناخت، جستارهای بعدی را بصورت تطبیقی در محیط بین الادیانی اندلس بهتر بتوان انجام داد و اندیشه های این بزرگمرد مکتب اندلس را در نقطه تقارن فرهنگها بهتر درک کرد.