برآورد پارامترهای ژنتیکی رکوردهای روز آزمون شیر گاوهای هلشتاین استان تهران با استفاده از مدل تابع کواریانس

زمینه مطالعاتی: برای طرح ریزی یک برنامه اصلاح نژادی موفق، آگاهی از پارامترهای ژنتیکی صفات اقتصادی اهمیت زیادی دارد.
این تحقیق با هدف برآورد پارامترهای ژنتیکی رکوردهای روز آزمون شیر گاوهای هلشتاین استان تهران انجام شد.
رکوردها توسط مرکز اصلاح نژاد دام کشور طی سال های 1376 تا 1388 گردآوری شده بود. ویرایش داده های خام، توسط نرم افزارهای بانک اطلاعاتی اکسل و فاکس پرو انجام شد که در آن تعداد روزهای شیردهی در دامنه 305-5 روز و سن نخستین زایش به 36-18 ماه محدود گردید. داده های نهایی شامل 122850 رکورد روز آزمون شیر مربوط به 12285 راس گاو هلشتاین زایش اول (هر گاو با 10 رکورد) در 147 گله بود. تجزیه و تحلیل عوامل محیطی توسط یک مدل مختلط خطی انجام شد. مدل مزبور شامل گروه تولید، سال زایش، فصل تولید، نوع اسپرم، اثرات متقابل دوطرفه، و متغیرهای کمکی مربوط به تابع ویلمینک، سن گاو هنگام رکوردگیری، درصد ژن هلشتاین و اثر تصادفی پدر حیوان بود. تجزیه و تحلیل ژنتیکی داده ها با استفاده از یک مدل تابع کواریانس بر پایه چندجمله ای های متعامد لژاندر انجام شد.
همه ی اثرات گنجانده شده در مدل مختلط، بر رکوردهای روز آزمون شیر اثر معنی دار آماری داشتند (001/0P<). کمترین و بیشترین واریانس ژنتیکی افزایشی به ترتیب مربوط به ابتدا (678/3 توان دوم کیلوگرم) و انتهای (305/8 توان دوم کیلوگرم) دوره ی شیردهی بود. بیشترین واریانس محیط دائمی و باقی مانده به ترتیب در انتها (71/17 توان دوم کیلوگرم) و ابتدای (25/19 توان دوم کیلوگرم) دوره ی شیردهی حاصل شد. کمترین وراثت پذیری شیر روز آزمون در ماه اول شیردهی (099/0) و بزرگترین آن مربوط به ماه شیردهی هفتم (251/0) بود. همبستگی های ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی رکوردهای روز آزمون با افزایش فاصله بین آن ها کاهش یافت.
نتیجه گیری نهایی: نتایج این تحقیق نشان می دهد که رکوردهای روز آزمون شیر گاوهای شیری ایران در ماه های مختلف شیردهی، تظاهری از یک صفت واحد نیستند؛ و لذا برای ارزیابی ژنتیکی باید از مدل های روز آزمون با تابعیت تصادفی استفاده نمود.