تحقق حق دفاع در پرتو مفهوم اداره خوب؛ مطالعه تطبیقی نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپا

حق دفاع و اجرای آن در حقوق اداری مدرن از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به طوری که به صورت گسترده در نظام های حقوقی مطرح دنیا به رسمیت شناخته شده است. پرسشی که در این مقاله مطرح شده آن است که اداره خوب چگونه و با چه ابزارهایی زمینه تحقق این حق را فراهم می کند؟ این ابزارها به چه میزان در نظام حقوق اداری ایران منعکس شده است؟ بر اساس منابع مربوط به مفهوم اداره خوب در اتحادیه اروپا، الزامات این حق عبارت است از: استماع، دسترسی به پرونده، و آگاهی از دلایل تصمیمات اداری. این موارد در مصوبات و رویه قضایی اتحادیه اروپا به عنوان حق اساسی شهروندی و از ویژگی های اداره خوب شمرده شده و به تحقق حق دفاع در فرایندهای اداری انجامیده است. در نظام حقوقی ایران، این الزامات به صورت کلی و حاکم بر تمام تصمیمات اداری به رسمیت شناخته نشده، اما به طور موردی در برخی از قوانین و نیز آرای قضایی دیوان عدالت اداری منعکس گردیده است. بر این اساس، به رسمیت شناختن حق دفاع و الزامات آن از سوی قانون گذار و درج آن در قوانین مربوطه ضروری به نظر می رسد.