توضیح نظری خاص بودگی: آرمان گریزپای علوم اجتماعی

مقاله ی کنونی نشان می دهد که کم توانی علوم اجتماعی در توضیح خاص بودگی واقعیت تجربی سبب رویارویی دو رویکرد عام گرایی و بومی سازی در علوم اجتماعی ایران می شود، که هیچ یک قادر به توضیح خاص بودگی فردی واقعیت انضمامی نیستند. سپس با مروری بر نظریات اصحاب مکتب تاریخی خواهیم دید که به رغم تلاش برای توضیح خاص بودگی تاریخی، اصحاب این مکتب هرگز نتوانستند آن را به لحاظ نظری صورت بندی کنند. گرچه کارهای پژوهشی بسیاری می توان یافت که در توضیح «فردیت ساختاری» پدیده های اجتماعی کامیاب بوده اند، اما توضیح نظری چنین کاری قرین توفیق نبوده است. در ادامه نشان خواهیم داد که دلیل اصلی ناکامی اصحاب مکتب تاریخی در چنین کاری، «التزام هستی شناختی» معین آن ها بوده است. این هستی شناسی که مبتنی بر فهمی نیوتنی- اقلیدوسی از جهان است که در فلسفه ی کانت صورت بندی شده، پیوسته فرد تاریخی را در پرتو این همانی و وحدت تعریف می کند. در نتیجه ی چنین فهمی از هستی، نقطه ی عزیمت تحلیلی همواره متضمن تقدم تصور است. در بخش نتیجه گیری خواهیم دید که برای درگذشتن از این هستی شناسی، علوم اجتماعی باید از چارچوب های تبیینی فلسفه های درون ماندگار، یا همان «فلسفه های پساقاره ای» و فیزیک و ریاضی جدید بهره ببرد. در این دو منبع می توان فهمی از هستی یافت که کاملا با هستی شناسی متعارف تفاوت دارد. در این هستی شناسی فرد دیگر متضمن هم گونی، وحدت، هم زمانی و تداوم نیست. ازاین روی، توضیح فرد نیز مستلزم تقدم تصور (در مقام عامل وحدت بخش) نمی باشد.