اشعار قطران تبریزی در تذکره لباب الالباب

تذکره نویسی، شکل نخستین تاریخ ادبیات نگاری فارسی است و تذکره ها به هر صورتی که باشند، برای رسیدن به گوشه هایی از تاریخ ادبیات مفیدند و مبنای کار محققان امروزند. از جمله تذکره های فارسی، لباب الالباب، نوشته سدید الدین محمد عوفی است که نخستین تذکره فارسی است و در حدود سال 618 ه.ق تالیف شده است. مولف در جلد دوم این تذکره از 169 شاعر سخن گفته و منتخبی از اشعار آنان را آورده است. از جمع این شاعران، قطران تبریزی شاعر معروف قرن پنجم هجری است که عوفی، در ذیل «فصل سیم در ذکر شعرای عراق و نواحی آن» از او یاد کرده است. اشعار قطران در این تذکره، 74 بیت و شامل یک ترکیب بند و یک قصیده است. برای تصحیح دیوان قطران که تا امروز دست نوشته کهنی از آن شناخته نشده است، مطالعه و بررسی اشعار وی در تذکره ها، بخصوص در لباب الالباب، از کارهای ضروری و اولیه است. نگارندگان با مقابله نسخه های موجود از دیوان او به تفاوت هایی رسیده اند که نمونه هایی از آن در اینجا تقدیم می شود.