آشنایی زدایی زبانی در آثار داستانی جلال آل احمد

فرمالیست ها کارکرد ادبیات را آشنایی زدایی از ادراک معمول و روزمره ما نسبت به محیط اطراف می دانستند. طبق این نظریه ، متن ادبی حاصل شگردهای آشنایی زداینده در سطوح مختلف صورت، معنا و ژانر های ادبی است. ساختارگرایان با بسط این مطلب، نقش ادبی را به عنوان یکی از نقش های زبانی مطرح نمودند که با آشنایی زدایی در زبان شکل می گیرد؛ لذا انواع آشنایی زدایی و برجسته سازی در زبان را بیان کردند. با بررسی زبان جلال آل احمد در دو اثر «مدیر مدرسه» و «پنج داستان»، افزون بر یافتن مصادیقی برای آنچه به عنوان شیوه های برجسته سازی برشمرده اند، به نمونه هایی دست می یابیم که زبان را آشنایی زدایی می کند؛ اما زبان شناسان مطرح نکرده اند.جلال آل احمد، علاوه بر کاربرد برخی هنجارگریزی های معمول و فراگیر، زبان محاوره را در قالبی تازه و زیبا با عنوان زبان داستان می ریزد و با ایجاز به شیوه های متعدد، نثر تلگرافی را به نام خود می کند و به واژگان وسعت معنایی می بخشد.