بررسی تنوع ژنتیکی توده های آفتابگردان آجیلی بر اساس صفات آگرومورفولوژیک با استفاده از روش های آماری چند متغیره

آفتابگردان زراعی آجیلی (Helianthus annuus L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی می باشد که اطلاعات کمی در مورد تنوع آن وجود دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی از نظر صفات آگرومورفولوژیک، تعداد 50 توده آفتابگردان آجیلی از نواحی مختلف کشور جمع آوری شده و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در شرایط گلدانی با 10 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 20 صفت شامل تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی بذر، تعداد کل برگ، طول پهنک برگ، طول دمبرگ، عرض پهنک برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن خشک بوته، وزن خشک طبق، وزن خشک کل اندام هوایی، شاخص برداشت، وزن صد دانه، وزن تک دانه، وزن مغز تک دانه، نسبت مغز به کل تک دانه، طول دانه، عرض دانه و وزن خشک دانه در طبق مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد بین توده ها از نظر تمامی صفات بررسی شده به جز دو صفت وزن مغز تک دانه و قطر ساقه اختلاف معنی دار وجود دارد. بیشترین هم بستگی مثبت (95/0) بین دو صفت وزن تک دانه و وزن مغز تک دانه و بیشترین هم بستگی منفی (61/0-) بین دو صفت تعداد کل برگ و شاخص برداشت مشاهده شد. تجزیه به مولفه های اصلی متغیرهای مورد مطالعه را به 6 مولفه با واریانس تجمعی 81 درصد کاهش داد. با استفاده از تجزیه خوشه ایبه روش Ward، توده های مورد بررسی در 4 گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین ژنوتیپ های دو گروه 1 و 4 و هم چنین 3 و 4 مشاهده شد. مقایسه میانگین های صفات در گروه های حاصل از تجزیه خوشه ایبه روش توکی نشان داد که ژنوتیپ های موجود در گروه اول از نظر اکثر صفات، دارای مقادیر حداکثر و ژنوتیپ های موجود در گروه چهارم از نظر اکثر صفات دارای مقادیر حداقل بوده، بنابراین می توانند در برنامه های اصلاحی برای انتخاب والدین تلاقی ها مورد استفاده قرار گیرند.