مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان (Helianthus annuus) بر اساس روش های پارامتری و روش تای

این پژوهش به بررسی پایداری عملکرد 10 رقم آفتابگردان آزادگرده افشان در 6 منطقه شامل قم، گنبد، اصفهان، اسلام آباد، کرج و شاهرود در سال زراعی 1391 انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده در تمامی مناطق بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. آزمون یک نواختی واریانس اشتباهات آزمایشی با استفاده از آزمون بارتلت انجام شد و نتیجه آن نشان داد که واریانس ها یک نواخت بوده و می توان عملیات تجزیه مرکب را برای کل داده ها انجام داد. تجزیه واریانس ساده نشان داد که بین ژنوتیپ ها تنوع قابل ملاحظه ای وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. و این نشان دهنده این است که ژنوتیپ ها در محیط های مختلف عملکرد متفاوتی داشته اند. اثر محیط در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد و بالاترین مقدار از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج روش ضریب تغییرات و روش واریانس محیطی، ارقام Berezance و R453 و Favorit و Zaria ارقام پایدار شناخته شدند که علاوه بر داشتن کمترین میزان واریانس و ضریب تغییرات دارای عملکرد بالایی نیز بودند. تجزیه واریانس پایداری شوکلا نشان داد، ارقام Favorit و R453 و Zaria دارای عملکرد بالاتر از میانگین کل بودند و جزء پایدارترین ژنوتیپ ها بودند. در مقابل، ارقام Bulg3، Bulg5 و Sor ناپایدارترین ارقام بودند. با توجه به آماره ی اکووالانس ریک، به ترتیب ارقام Favorit و R453 و Record و Zaria دارای کمترین میزان رتبه اکووالانس ریک بودند که تمامی این ارقام به جز رقم Record دارای عملکردی بالاتر از میانگین بوده و ارقام پایدار شناخته شدند. نتایج حاصل از روش تای نشان داد که ارقام Zaria و Record دارای 0=α و پایداری متوسط بودند.