مبانی مهدویت ابن تومرت در مغرب اسلامی؛ ریشه ها و زمینه ها

مهدویت، از جمله موضوعات مهم قرآنی، روایی، کلامی و سیاسی است که از ارکان پویای تاریخ اسلام به شمار می رود. اندیشه مهدویت و موعودگرایی، در محیط های گوناگون فرهنگی و اعتقادی، نقشی مهم ایفا کرده و در جنبش های اصلاح طلبانه حوزه های علمی و فلسفی، عاملی بنیادی به شمار رفته است. شمال آفریقا و مغرب الاقصی با ویژگی های خاص خود، حوزه هایی هستند که اندیشه مهدویت در آن جا رشدی درخور توجه داشته است. از این رو مدعیان مهدویت بسیاری نیز در آن جا سر برآورده اند. یکی از جریان های مدعی مهدویت در مغرب اسلامی را ابن تومرت ایجاد کرد. وی موفق به ایجاد دولتی به نام موحدون نیز شد. مبانی و اصول اندیشه مهدویت ابن تومرت از جمله مهم ترین مسائلی است که در این نوشتار تلاش است به آن پرداخته شود. همچنین شناخت و تحلیل ریشه ها و زمینه های اندیشه مهدویت در مغرب دور، مسئله ای مهم به شمار می آید که در نوشته های مربوط به مهدویت مغرب، کمتر به آن اشاره شده است. بر این اساس، مبانی مهدویت ابن تومرت و ارزیابی ریشه های مهدویت از زوایای مختلف در مغرب اسلامی، می تواند در تاریخ فکر و جریان مهدویت مغرب، عرصه هایی جدید بگشاید.