بررسی نقش تغییر کاربری اراضی در کیفیت منابع آب زیرزمینی و ارتباط آن با توان اکولوژیکی با استفاده از سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی

تغییر کاربری اراضی با تغییر در میزان تولید، نوع پسماندها و ضایعات، سبب تغییر در نوع، میزان آلودگی و در نتیجه تغییر در کیفیت آب زیرزمینی می شود. در این مقاله، با دیدگاه نوینی به بررسی رابطه تغییر کاربری اراضی با تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی پرداخته می شود. در این راستا، با انتخاب آبخوان کرج به عنوان مطالعه موردی، اطلاعات کاربری اراضی و کیفیت آب زیرزمینی منطقه برای سه دوره سال های 1365، 1375 و 1385، با استفاده از روش های سنجش از دور و قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی تغییرات بارزی را در مساحت کاربری اراضی نشان داد. به طوری که، کاربری مسکونی- صنعتی طی این سه دوره افزایش 5/4 برابری داشته است. در ادامه، نقشه های پهنه بندی شاخص های کیفی آب زیرزمینی منطقه تهیه و میزان توزیع کاربری های مختلف در پهنه های کیفی آب زیرزمینی مشخص شد. ایجاد روابط رگرسیونی بین کاربری ها و شاخص های کیفی منابع آب زیرزمینی، معنی دار بودن رابطه بین کاربری مسکونی- صنعتی با میزان کلراید و مجموع مواد جامد محلول (TDS) آب زیرزمینی منطقه را نشان داد. در مرحله بعد، به منظور بررسی انطباق یا عدم انطباق کاربری اراضی سال 1385 با توان بالقوه منطقه، توان اکولوژیکی محدوده مورد نظر ارزیابی قرار گرفت و نقشه توان بالقوه سرزمین تهیه شد. تطبیق نقشه کاربری اراضی سال 1385 و نقشه توان سرزمین مبین عدم انطباق توسعه کاربری ها با توان بالقوه سرزمین در بسیاری از نقاط است. بنابراین، می توان افزایش غلظت شاخص های کیفی آب زیرزمینی را نتیجه عدم توجه به توان بالقوه سرزمین در توسعه کاربری های منطقه دانست.