درآمدی بر ارزیابی راهبردی محیط زیستی و کاربرد آن در نظام برنامه ریزی کشور

نظام برنامه ریزی توسعه کشور ایران با مسایل و موانع بسیار زیادی رو به رو می باشد. برنامه های پنج ساله توسعه و آمایش سرزمین، یکپارچگی و سلسله مراتب لازم را ندارد. در این شرایط، قبل از تعیین پروژه ها و در طول پیکربندی سلسله مراتب تصمیم گیری (سیاست ها، طرح ها و برنامه ها)، به حفاظت محیط زیست توجهی نمی شود. در حالی که برنامه ریزی بخش محیط زیست باید در عین داشتن وحدت با کل نظام برنامه ریزی توسعه کشور، در سلسله مراتب تصمیم گیری، مستقل مطرح گردد. هدف مطالعه حاضر معرفی فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی، تعاریف، پیشینه، اهداف، سلسله مراتب، انواع، کاربرد و ابعاد آن به عنوان ابزاری موثر برای توسعه پایدار و در نهایت تبیین جایگاه آن در نظام برنامه ریزی توسعه کشور و همچنین روش مورد استفاده، تشریح مبانی نظری و مطالعه مروری می باشد. بر اساس مرور مطالعات، فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی، ابزاری موثر به منظور تکامل راهبردی نظام تصمیم گیری، پاسخ به ضعف ارزیابی اثرات محیط زیستی و دستیابی به توسعه پایدار می باشد. این فرآیند در دو حوزه مهم توسعه بخشی و فضایی کاربرد دارد. بنابراین به کارگیری فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی باعث انسجام و هماهنگی برنامه های پنج ساله توسعه و آمایش سرزمین در بخش محیط زیست خواهد شد. سرانجام تبیین جایگاه فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی در نظام برنامه ریزی توسعه کشور، می تواند در تقویت و تضمین پیوستگی سلسله مراتب تصمیم گیری، تعیین شکاف های نظام برنامه ریزی، افزایش شفافیت، یکپارچگی و پشتیبانی از فرایند برنامه ریزی راهبردی و جلوگیری از دوباره کاری و نگرش بخشی موثر واقع گردد.