اثر روش های خاک ورزی و مدیریت بقایای گیاهی برهدایت هیدرولیکی غیر اشباع خاک در تناوب گندم - ذرت

خاک مهمترین عامل تولید محصولات کشاورزی است. عملیات خاک ورزی با تاثیر بر ویژگی های خاک بر عملکرد محصول موثر است. روش های شخم نفوذ آب به خاک را تغییر می دهند. افزودن بقایا به خاک، سبب بهبود نفوذپذیری خاک به آب می شود. در خاک ورزی محدود پایداری خاکدانه ها و شدت نفوذ آب به خاک بیشتر از روش شخم مرسوم است. عدم مدیریت صحیح ماده آلی و خاک ورزی شدید، سبب فشردگی خاک های کشاورزی ایران شده است. لذا تغییر روش خاک ورزی از روش های مرسوم به روش های حفاظتی اجتناب ناپذیر است. خاک ورزی حفاظتی سبب بهبود ساختمان خاک، افزایش راندمان آب و کاهش هزینه تولید می شود. هدف این پژوهش ارزیابی اثر مدیریت بقایای گیاهی و روش های خاک ورزی بر میزان هدایت هیدرولیکی نزدیک به اشباع خاک[K(ψ)]، در تناوب گندم-ذرت در منطقه نیمه خشک جنوب ایران در استان فارس بود.
تیمار های تحقیق شامل دو نوع مدیریت بقایای گیاهی (شامل حفظ بقایای عمودی و حذف تمام بقایا ) به عنوان فاکتور اصلی و سه روش خاک ورزی: خاک ورزی مرسوم(CT)، کم خاک ورزی(MT) و بدون خاک ورزی(NT) به عنوان فاکتور فرعی به صورت آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به صورت مزرعه ای انجام شد. K(ψ) به وسیله دستگاه نفوذ سنج مکشی در مکش های صفر، 2، 4، 8، 10 و 15سانتی متر در شش تکرار ( در دو نقطه از هرکرت) اندازه گیری شد.
نتایج نشان داد در هر دو خاک پس از کشت اول (گندم) و کشت دوم (ذرت) با کاهش مکش اعمال شده،K(ψ) به طور معنی داری افزایش یافت. میزان این افزایش در مکش صفر در مقایسه با مکش 15/0 متر، در خاک کشت اول و دوم به ترتیب 655 و 420 درصد بود. اثر روش های شخم بر میزانK(ψ) در خاک گندم و ذرت معنی دار بود(p
کاهش تردد ماشین آلات در روش های حفاظتی سبب افزایش خلل و فرج درشت در مقایسه با روش های مرسوم شد. در هر دو کشت خلل و فرج درشت نقش بارزتری ازخلل و فرج ریز در انتقال آب در خاک داشتند. کاهش عملیات خاک ورزی و حفظ بقایای گیاهی سبب کاهش هدایت هیدرولیکی نزدیک به اشباع خاک شد. محصول ذرت در مقایسه با گندم اثراث تخریبی بیشتری بر ساختمان خاک داشت.